بررسي رمان پل معلّق محمّدرضا بايرامي بر اساس نظريّة گريماس

رمان پل معلّق يكي آثار موفّق در حوزة ادبيّات داستاني دفاع مقدّس است كه از اقبال شايان توجّهي برخوردار است. تحليل ساختار و بررسي ريختشناسي اين اثر به منظور اراية الگوي ساختاري آن، يكي از ضروريّات پژوهش در حوزة ادبيّات پايداري است. با توجّه به تناسبي كه بين ويژگيهاي اين رمان با ديدگاههاي گريماس وجود دارد، اين جستار ساختار روايت را بر اساس ديدگاه نظريّهپرداز يادشده مطالعه كرده است. پژوهش حاضر نشان ميدهد كه: نخست؛ اگرچه الگوي روايتشناسي گريماس براي حكايتهاي فولكلوريك مناسب است، اما در تحليل رمان پل معلّق الگويي مفيد و كارآمد است. دوم؛ داستانهاي امروزي با وجود اين­كه محتواي متفاوت دارند، اما به طور نسبي از ساختار مشتركي الگو ميگيرند، با اين تفاوت كه ترفندهاي جديد داستاننويسي به آنها كمك ميكند تا از جذّابيّت بيشتري برخوردار شوند. سوم؛ مطابق با آنچه گريماس دربارة شش كنشگر مطرح كرده است، در اين اثر شخصيت اصلي داستان (نادر) هم قهرمان و فاعل داستان و هم پذيرنده يا گيرنده است. چهارم؛ نوع مبارزهاي كه در داستان به وقوع ميپيوندد، هم از نوع مبارزة ذهني و هم جسماني است، اما مبارزة ذهني بارزتر است. به تبع وجود اين ويژگي از شش كنشگر الگوي گريماس، چهار كنشگر ذهني و انتزاعي هستند. به طور كلّي اين رمان در صحنة آغازين از وضعيّت متعادل به يك وضعيّت نامتعادل و در نهايت به سوي وضعيّت متعادل سوق پيدا كرده و داستان داراي وضعيّت تعادل، ممنوعيّت، نقض و مجازات است.