ارائه مدل توسعه‌ي توانمندي‌هاي فناورانه فضايي

A Model For The Development Of Iran's Space Technological Capabilities

دستيابي و بهره‌برداري از فضا به‌واسطه توانمندي‌هاي فناورانه فضايي به دست مي‌آيد. اجراي برنامه ده‌ساله اول فضايي، ابلاغ سند جامع توسعه هوافضا و دستاوردهاي فضايي، مبين توانمندسازي كشور در اين عرصه‌ راهبردي است. دستيابي به فناوري در كشورهاي درحال‌توسعه مبتني بر يادگيري و خريد فناوري است كه به دلايل شرايط سياسي، نحوه‌ ايجاد و رشد فناوري‌هاي فضايي در ايران اين‌گونه نيست. پژوهش حاضر با هدف دستيابي به مدلي جهت تجويز عوامل توانمندساز فناورانه فضايي ايران انجام شد. واحد تحليل، بخش فضايي و دوره زماني از پيش از انقلاب‌اسلامي تاكنون مي‌باشد. در اين پژوهش بعد از مطالعات اسنادي و انجام مصاحبه‌هاي اكتشافي، داده‌هاي كيفي جمع‌آوري شد و از طريق تحليل محتوا و كدگذاري، مدل استخراج گرديد. در بخش مطالعات كمّي با استفاده از پرسشنامه‌ عوامل به‌دست‌آمده از مصاحبه‌هاي اكتشافي مورد قضاوت جامعه آماري قرار گرفته و اهميت آن‌ها از طريق بار عاملي به‌صورت كمي مشخص شده است؛ طي انجام پژوهش، بيش از 60 عامل در قالب 8 مؤلفه به‌عنوان عوامل توانمندساز فناوري فضايي كشور با چارچوب سند جامع توسعه هوافضا شناسايي شدند. پايش و توجه به اين عوامل در وضعيت كنوني كه بخش فضايي درگير چالش‌هاي فراواني در سطح سياست‌گذاري، اولويت‌دهي و تخصيص منابع براي پيشبرد برنامه‌هاي فضايي است مي‌تواند باعث شتاب هرچه بيشتر در اكتساب و توسعه توانمندي‌هاي فناورانه مورد نياز شود.

Access to space and exploitation from it is achieved through space technological capabilities. The implementation of the first decade space program, the announcement of a comprehensive aerospace development plan and space achievements, represent the country's empowerment in this strategic field. While space development patterns of developing countries are based on learning and technology transfer, but due to the country's specific circumstances, the model of space technologies development and pace capability building does not match them. The unit of scale is aerospace sector and its period before the Islamic Revolution until now. The type of research is applied in order to develop knowledge and in the action aspect is mixed method. After documentary studies and exploratory interviews, qualitative data were collected and analyzed by content analysis and coding. In a quantitative section, a questionnaire was used and descriptive and inferential statistical methods were used.In addition to defining the developmental stages and growth of space capabilities , 61 factors were identified in the form of eight technological capability components Monitoring and paying attention to these factors in the current state of affairs that the spatial sector faces many challenges at the policy level, prioritizing and allocating resources to advance spatial plans can accelerate the acquisition and development of the required technological capabilities.