مدل پيش‌بين تاب‌آوري كلانشهر اصفهان در بحران‌ها و حوادث غيرمترقبه

Isfahan Metropolitan Resilience Predictive Model in Crisis and Unexpected Incidents

اهداف و زمينه‌ها: برجستگي نظريه «شهرهاي تاب‌آور»، كه در فصل مشترك دانش برنامه‌ريزي شهري و مديريت سوانح مطرح گرديده، در نگاه جامع به همه عناصر بقاء جوامع در كنار مجموعه عوامل بُروز و كنترل بحران، به ويژه عوامل انساني، با رويكردي آينده نگارانه است. در اين مسير، مدل سازي رياضي مكان بررسي ارتباط و نحوه اثر مؤلفه‌ها و نيز مانيتورينگ روند آينده‌نگاري تاب‌آوري را امكان‌پذير مي‌نمايد. هدف پژوهش حاضر، ارزيابي تاب آوري موجود، تعيين عوامل اصلي و ميزان اثرگذاري هر يك از آنها در ارتقاء تاب‌آوري كلانشهر اصفهان به وسيله مدلسازي است. روش‌شناسي: روش كلي پژوهش توصيفي- تحليلي و از نظر هدف، زيربنايي و كاربردي است. جهت تدقيق ابعاد و شاخص‌هاي سنجش و در ادامه ارزيابي تاب‌آوري، از مصاحبه با 50 نفر از خبرگان به روش دلفي استفاده و سپس داده‌ها به كمك نرم‌افزار SPSS و برنامه‌نويسي R، تحليل و نتايج به شكل «مدل رگريسوني چند متغيره پيش بين»، براي شش بُعد تاب‌آوري و كل شهر ارائه گرديد. يافته­ها: بررسي‌ها گوياي‌ همبستگي‌ بالا و مستقيم‌ بين‌ شاخص‌ها و ابعاد «اجتماعي»، «فرهنگي»، «كالبدي- فضايي» «محيط‌ طبيعي»، «اقتصادي» و «نهادي- حقوقي» تاب‌آوري، براساس‌ تحليل‌ همبستگي‌ است. همچنين‌ تاب‌آوري‌ كلانشهر اصفهان‌ به‌ مقدار 2.87، درطيف‌ ليكرات‌ پنج‌ سطحي، تقريباً متوسط است. نتيجه­ گيري: بيشترين ميزان تاب‌آوري در بُعد فرهنگي با 3.08 و كمترين مقدار آن با اندازه 2.56 در حوزه اقتصادي رخ داده است. بدين ترتيب اولويت نخست برنامه‌ريزي ارتقاء تاب‌آوري از نظر مقدار، حوزه «اقتصادي» و با توجه به سطح اثرگذاري در «مدل رگرسيوني پيش بين ارتقاء تاب‌آوري»، بُعد «نهادي- حقوقي» با وزن 0.200 و آخرين اولويت در اين دو نگرش به ترتيب «بُعد فرهنگي» با توجه به مقدار و «محيط طبيعي» با ضريب تأثير 0.147 است.

Aims & Backgrounds The prominence of Resilient Cities theory, presented in the joint chapter of Urban Planning and Disaster Management Knowledge, is a future-oriented approach to comprehensively look at all elements of community survival alongside a set of critical and controlling factors, especially human factors. Along this path, mathematical modeling enables the relevance and impact of components as well as the monitoring of the resilience foresight process. The purpose of the present study is to evaluate the existing resilience, determine the main factors and their effectiveness in promoting resilience of Isfahan metropolitan area by modeling. Methodology The general method of research is descriptive-analytical and in terms of purpose, it is infrastructural and applied. To determine the dimensions and indices of measurement, and to further evaluate the resilience, 50 experts were interviewed using Delphi method and then data were analyzed using SPSS software and R programming, and results were presented in the form of “Multivariate Regression Model. Which was applied for six dimensions of resilience and the whole city. Findings Surveys show high and direct correlation between indicators of “social”, “cultural”, “physicalspatial”, “natural environment”, “economic” and “institutional-legal” resilience, based on correlation analysis. Isfahan metropolitan resilience of 2.87, in the range of five levels, is almost average. Conclusion The highest level of cultural resilience occurred at 3.08 and the lowest at 2.56 in the economic domain. Therefore, the first priority of planning resilience upgrades in terms of quantity is the “economic” domain and also the “institutional-legal” Dimension of 0.200 given the level of effectiveness in the “Resilience Upgrading Regression Model”, and the last priority in these two observation is ‘cultural dimension’ with respect to quantity and ‘natural environment’ with an impact factor of 0.147