تحليل ساختار فضايي شهري با تأكيد بر توزيع فضايي اشتغال و فعاليت در شهر تهران

Analysis of urban spatial structure with emphasis on employment and activities distribution in Tehran

توسعة كلان‌شهرها نشان داده است به‌موازات گسترش فضايي و افزايش جمعيت، بخش مركزي شهرها به‌مرور توان خود را در خدمات‌دهي به مناطق دوردست‌تر از دست مي‌دهند. درنتيجه مناطق جديد شهري در قالب ساختار چندهسته‌اي پديد مي‌آيند. شهر تهران طي صدسال گذشته، تجربه داشتن يك مركزي قوي را در سطح ملي گذرانده تشديد روند مهاجرت و توسعة فعاليت‌ها در پيرامون آن در پنج دهة اخير، سبب شده است اين شهر در محورهاي فرعي جديد توسعه يابد و هسته‌هاي فرعي نوين را در فضاي كلان‌شهري خود شكل دهد. هدف مقالة حاضر تحليل ساختار فضايي شهري با تأكيد بر توزيع اشتغال و فعاليت در شهر تهران است تا نشان دهد كه توزيع فضايي اشتغال و فعاليت، خوشه­ اي يا پراكندگي است. به‌منظور تحليل الگوي شاغلان و فعاليت از روش‌هاي تراكم كرنل و خودهمبستگي‌هاي فضايي در قالب مسئلة واحد ناحيه‌اي قابل‌اصلاح استفاده شد. يافته‌ها نشان مي‌دهد تراكم شاغلان در بخش‌هاي شرقي و شمال غربي و مناطق غربي شهر تهران برجسته است و آماره‌هاي موران محلي نيز مؤيد اين وضعيت است. تحليل خودهمبستگي فضايي براي فعاليت‌ها نيز نشان‌دهندة وضعيت خوشه‌اي‌بودن اين فعاليت در ساختار فضاي شهر تهران در بخش‌هاي اشاره ‌شده است.

The experience of metropolitan development has shown that alongside the urban expansion and population growth, central business districts gradually lose their traditional ability to provide servicing for distant areas. Accordingly, new urban areas have emerged in the form of polycentric structure. Tehran has experienced having a strong center in national level during the last hundred years and intensification of immigration process and growth of the activities in periphery area has caused the city to expand the new subcenters in the last five decades. The purpose of this study is analysis of urban spatial structure based on the spatial distribution of employment and activities in Tehran to show whether the spatial distribution of employment and activities is clustering or dispersing. The kernel density and spatial autocorrelation methods were used to analyze the pattern of employees and activities in the form of a modifiable areal unit problem. Findings showed that the density of employments in the eastern, northwestern and western parts of Tehran is prominent, which also local indicators of spatial association (LISA) statistics confirming this situation. The analysis of spatial autocorrelation for the activities also showed the cluster status of this activity in the spatial structure of Tehran city in the sections mentioned.