عوامل مرتبط با ميزان استفاده از خدمات بهداشتي در بين زنان يائسه شهر مشهد بر مبناي نظريه رفتار برنامه‌ريزي‌شده: نقش زمينه‌اي سواد سلامت

Associated Factors with the Use of Health Services among Postmenopausal Women in Mashhad Based on the Theory of Planned Behavior: The Role of Health Literacy

اهداف: با پيشرفت­ هاي علم پزشكي مي­توان انتظار داشت كه زنان يائسه سال­ هاي بيشتري را زنده بمانند. بنابراين سلامتي زنان در سال‌هاي پس از يائسگي از اهميت بسزايي برخوردار است. هدف از انجام اين مطالعه تعيين عوامل مرتبط با ميزان استفاده از خدمات بهداشتي در بين زنان يائسه شهر مشهد بر مبناي نظريه رفتار برنامه­ ريزي شده و نقش زمينه­اي سواد سلامت بود. ابزار و روش ­ها: اين پژوهش توصيفي- تحليلي از نوع مقطعي در سال 1397 در بين 425 نفر از زنان يائسه 65-45ساله شهر مشهد انجام شد كه به روش نمونه­ گيري خوشه ­اي تصادفي انتخاب شدند. ابزارهاي مورد استفاده شامل پرسش‌نامه­ هاي دموگرافيك، سواد سلامت بالغين و پرسش‌نامه بومي‌سازي­شده مبتني بر سازه­ هاي نظريه رفتار برنامه ­ريزي­ شده­ بود كه از طريق مصاحبه تكميل شدند. داده‌هاي به‌دست‌آمده به‌وسيله نرم‌افزار SPSS 24 با استفاده از آزمون‌هاي كروسكال‌واليس، رگرسيون خطي، همبستگي پيرسون و آناليز واريانس يك‌طرفه تجزيه و تحليل شدند. يافته‌ها: از بين ويژگي‌هاي دموگرافيك، ميزان درآمد و سطح تحصيلات بر ميزان سواد سلامت موثر بودند (0.001=p). ميزان سواد سلامت گروه هدف ناكافي بود، به‌طوري كه ميانگين متغير يادشده 20.69±54.06 بود كه معادل سطح مرزي است. موثرترين سازه كه بيشترين قدرت پيشگويي‌كنندگي را داشت سازه كنترل رفتاري درك‌شده با ضريب رگرسيون 0.6 براي سازه رفتار و 0.11 براي سازه قصد رفتاري بود. نتيجه‌گيري: سواد سلامت زنان يائسه شهر مشهد در سطح نامطلوب است و سازه كنترل رفتاري درك‌شده مهم‌ترين عامل تاثيرگذار بر قصد و رفتار زنان است.

Introduction It can be expected that postmenopausal women are living longer than ever with the advances in medical science. Therefore, the health of women in the years after menopause is very important. The purpose of the present study was to determine the associated factors with the use of health services among postmenopausal women in Mashhad based on the theory of planned behavior and the role of health literacy. Instruments and Methods This cross-sectional descriptive-analytical study was carried out on 245 postmenopausal women aged 45-56 years old in Mashhad in 2018. The subjects were selected by random cluster sampling method. The research tools were a demographic questionnaire, health literacy of adult and native-based questionnaire based on the planned behavior theory, which was completed through the interview. Data were analyzed by SPSS 24 software, using Kruskal–Wallis test, linear regression method, Pearson correlation coefficient and one-way analysis of variance. Findings Among the demographic features, the variables of income and level of education were effective in the health literacy of the postmenopausal women (p=0.001). The health literacy of the target group was inadequate so that the mean of this variable was 54.06±20.69 which is equivalent to the boundary level. The most effective structure that had the most predictive capability was the perceived behavioral control structure with the regression coefficient of 0.6 for the behavior structure and 0.11 for the behavioral intention structure. Conclusion The health literacy of the postmenopausal women is in the undesirable level and the perceived behavioral control construct is the most effective factor in the intent and behavior of the postmenopausal women.