طراحي و روان ‌سنجي ابزار سنجش رفتارهاي ناايمن رانندگي با موتورسيكلت براساس مدل اطلاعات، انگيزش و مهارت‌هاي رفتاري

Design and Psychometric of Measurement Tool of Unsafe Behaviors in Motorcycle Driving Based on Information, Motivation and Behavioral Skills Model

اهداف: رفتارهاي ناايمن موتورسواران يكي از علل اصلي مرگ‌ومير آنان است. سنجش رفتارهاي ناايمن موتورسواران و برنامه‌ريزي در جهت كنترل آن در گام نخست نيازمند ابزاري است كه با ويژگي‌هاي فرهنگي، اجتماعي و مذهبي جامعه منطبق باشد. اين پژوهش با هدف طراحي و روان‌سنجي ابزار سنجش رفتارهاي ناايمن رانندگي با موتورسيكلت براساس مدل اطلاعات، انگيزش و مهارت‌هاي رفتاري انجام شد. مواد و روش‌ها: در اين مطالعه توصيفي- تحليلي از نوع مقطعي براي تعيين گويه‌هاي ابزار، پس از بررسي منابع علمي و نيازسنجي اعتقادات در جامعه مورد بررسي، پرسش‌نامه 32آيتمي شامل ابعاد اطلاعات، انگيزش و مهارت‌هاي رفتاري طراحي شد كه روايي آن از طريق روايي محتوي (كمي و كيفي)، روايي صوري و روايي سازه (تحليل عامل تاييدي) و پايايي آن به روش همساني دروني (آلفاي كرونباخ) و بازآزمايي با استفاده از نرم‌افزار ليزرل 8/8 مورد تاييد قرار گرفت. يافته‌ها: پس از طي مراحل روايي و پايايي پرسش‌نامه، 21 سئوال باقي ماند. مقدار شاخص روايي محتوايي بين 1-0.97 به دست آمد. همچنين نتايج بررسي روايي سازه با استفاده از تحليل عامل تاييدي 0.071=RMSEA و 1.97=X2/df را نشان داد (0.001>P). پايايي ابزار با استفاده از همساني دروني (0.87-0.70=α) و ثبات آن از طريق آزمون مجدد (0.922=ICC) به دست آمد. نتيجه‌گيري: پرسش‌نامه طراحي‌شده براي سنجش رفتارهاي ناايمن موتورسواران براساس مدل اطلاعات، انگيزش و مهارت‌هاي رفتاري، از روايي و پايايي مناسب برخوردار بوده و مورد تاييد است.

Aims Unsafe behaviors of motorcyclists are one of the main causes of their mortality. Measuring the unsafe behaviors of motorcyclists and planning for control them in the first step, requires a tool that matches the cultural, social and religious characteristics of the society. The purpose of this study was to design and psychometric of measurement tool of unsafe behaviors in motorcycle driving based on information, motivation and behavioral skills model. Instruments & Methods In this cross-sectional descriptive-analytical study to determine the tool items, after reviewing the scientific resources, and the need assessment of beliefs in the community under study, a 32-item questionnaire consisting of information, motivation and behavioral skills domains was designed. Its validity was done by content validity (quantitative and qualitative), formal validity and construct validity (confirmatory factor analysis) and its reliability was done by internal consistency (Cronbach’s alpha) and test-retest (ICC) using LISREL 8.8 software. Findings After the validity and reliability, 21 items remained in the final version of the questionnaire. The content validity index was 0.97-1. Also, the results of construct validity showed RMSEA=0.071 and X2/df=1.97 (p<0.001). Tool reliability was confirmed using internal consistency (α=0.70-0.87) and its stability by test-retest (ICC=0.992). Conclusion Designed questionnaire to assess the unsafe behaviors of motorcyclists based on the information, motivation and behavioral skills model has appropriate validity and reliability and is approved.