اثر بخشي مداخله آموزشي بر كاهش رفتارهاي خود درماني بيماران مبتلا به ديابت نوع دو: كاربرد مدل بزنف

Effectiveness of Educational Intervention on Reducing Self-Medication Behaviors of Patients with Diabetes Type 2: Application of BASNEF Model

اهداف: انجام خود درماني در بين بيماران ديابتي منجر به نوسان شديد قند خون آنان شده و همين امر سبب ابتلاي زودتر بيماران به عوارض ديابت مي‌شود. لذا مطالعه حاضر با هدف بررسي تاثير مداخله آموزشي مبتني بر مدل بزنف بر رفتارهاي خوددرماني بيماران مبتلا به ديابت نوع دو انجام شد. مواد و روش‌ها: اين مطالعه نيمه‌تجربي در سال 1397 روي 200 نفر از بيماران مبتلا به ديابت نوع دو تحت پوشش مركز ديابت شهر فسا انجام شد. نمونه‌ها به روش نمونه‌گيري تصادفي انتخاب شده و به‌صورت تصادفي در دو گروه آزمون و كنترل قرار گرفتند (100 نفر در هر گروه). ابزار گردآوري اطلاعات، پرسش‌نامه محقق‌ساخته شامل اطلاعات دموگرافيك، سازه‌هاي مدل بزنف (آگاهي، نگرش، عوال قادركننده، هنجارهاي انتزاعي و قصد رفتاري) و سئوالات رفتار خوددرماني در خصوص ديابت بود كه قبل و سه ماه پس از مداخله تكميل شد. مداخله آموزشي براي گروه آزمون در قالب 7 جلسه آموزشي 55-50 دقيقه‌اي برگزار شد. تجزيه و تحليل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS 22 و توسط آزمون‌هاي مجذور كاي، T مستقل و T زوجي صورت گرفت. يافته‌ها: ميانگين نمرات آگاهي، نگرش، عوامل قادركننده، هنجارهاي انتزاعي و قصد رفتاري به‌طور معني‌داري در گروه آزمون نسبت به گروه كنترل پس از مداخله آموزشي افزايش يافت. همچنين ميانگين نمره رفتار خوددرماني در گروه آزمون نسبت به گروه كنترل كاهش معني‌داري پيدا كرد (05.0>P). نتيجه‌گيري: مداخله آموزشي مبتني بر مدل بزنف بر كاهش رفتارهاي خوددرماني بيماران مبتلا به ديابت نوع دو اثربخش است.

Aims Self-medication in diabetic patients will lead to severe fluctuations in their blood glucose levels, which can lead to early complications of diabetes in patients. The aim of this study was to investigate the effect of educational intervention based on the BASNEF model on selfmedication behaviors in patients with diabetes type 2. Materials & Methods This semi-experimental study was carried out on 200 patients with diabetes type 2 covered the diabetes center of Fasa city in 2018. The subjects were selected by random sampling method and randomly divided into experimental and control groups (100 people in each group). Data gathering tool was a questionnaire including demographic information, BASNEF model (knowledge, attitude, empowering factors, subjective norms, and behavioral intention) and self-medication behaviors about diabetes that was completed before and three months after intervention. Educational intervention was conducted for the experimental group in 7 training sessions of 50-55 minutes. Data were analyzed by SPSS 22 software, using Chi-square, independent t-test and paired t-test. Findings After intervention, the mean scores of knowledge, attitude, empowering factors, subjective norms, and behavioral intention was significantly increased in experimental group compared to control group. Also the mean score of self-medication behaviors significantly decreased. Conclusion The educational intervention based on the BASNEF model is effective on reducing the self-medication behaviors in patients with diabetes type 2.