بررسي رابطه تغييرات منابع آب كشاورزي با شاخص‌هاي اقتصادي و اجتماعي (مورد مطالعه: دهستان نيزار، بخش سلفچگان، شهرستان قم)

Investigating the Changes in Agricultural Water Resources and Its Relationship with Economic and Social Indicators (Case Study: Rural district of Neyzar, Salafchegan District, Qom Province)

هدف از اين مطالعه بررسي منابع آب كشاورزي در اختيار روستاهاي منطقه و تغييرات آن و سپس بررسي رابطه آن با ساير تغييرات ايجادشده در روستاهاي دهستان موردمطالعه و در بازه زماني 1385 تا 1395 است. استفاده از روش‌هاي كتابخانه‌اي و پايشي براي بررسي وضعيت منابع آب كشاورزي و ميزان تغييرات آن و سپس مراجعه مستقيم به جامعه موردمطالعه و گردآوري اطلاعات موردنظر براي ارزيابي اثرات تغيير در منابع آب از طريق پرسشنامه‌اي كه روايي آن به تأييد كارشناسان و صاحب‌نظران رسيد. يافته‌ها نشان مي‌دهد ارتباط معني‌داري ميان تغيير در منابع آب كشاورزي با تغييرات جمعيتي در روستاها وجود ندارد، اما تغيير ميزان دسترسي به اين منابع منجر به افزايش تنش‌هاي اجتماعي، افزايش انگيزه‌هاي مهاجرت، كاهش سطح زيركشت، كاهش رضايتمندي از زندگي و افزايش هزينه‌هاي بهره‌برداري از منابع آب منجر شده است اگرچه در حال حاضر به تغيير الگوي كشت منجر نشده است. درنتيجه بايد تدابير لازم با در نظر گرفتن ارتباط ميان اين شاخص‌ها مدنظر سياست‌گذاران قرار گيرد و ضمن تقويت قدرت انطباق روستاييان با شرايط كمبود آب به افزايش سرمايه‌هاي اجتماعي و آموزش توجه ويژه‌اي داشت.

According to studies conducted by the International Water Management Institute, 65 countries with a population of over 7 billion will be facing water scarcity in 2050, which means that even with the highest efficiency and productivity, there will be a problem to meet the water needs. About 25 percent of world population, including Iran, is in this group. In this research, the indices were identified for measurement using the library method and the research background. Measurement of the indices and changes was done through the data from the general census in 2006 and 2016, comparing aerial photos, questionnaires, and field studies. Changes in access to water resources have led to different reactions to balance and adapt to new conditions. Investigating the sample population of the study showed that the change in agricultural water resources did not significantly change the population in rural areas, which could be due to different conditions of the region, including its proximity to Qom and its effects. Increasing the cost of exploiting water resources, such as increasing the depth of wells, dredging of aqueducts, and covering creeks, etc. are also associated with the change of water resources, and more importantly, these measures are related to life satisfaction and the immigration incentives and job opportunities. Generally, it is concluded that facilitation measures should be taken for producers to reduce their operating costs, to increase life satisfaction level and job opportunities and as a result to decrease immigration incentives.