كليدواژه :
پايش ماهواره‌اي , لايه‌ي اُزون , AIRS , اتمسفر , ايران
چكيده فارسي :
با توجه به اهميت حياتي لايه‌ي اٌزون و سير صعودي افزايش عوامل تخريب كننده‌ي آن طي دهه‌هاي اخير، ضرورت مطالعه‌ي لايه‌ي اٌزون به منظور آگاهي از وضعيت آن در اتمسفر ايران، بيش از گذشته معلوم مي‌گردد. طي سال هاي اخير تكنيك ها و روش هاي متعددي جهت پايش اين گاز حياتي در اتمسفر كره زمين به كار گرفته شده‌است. اما در اين ميان، استفاده از داده‌هاي ماهواره‌اي به دليل در دسترس بودن و دارا بودن قابليت‌هايي از قبيل قدرت تفكيك مكاني، زماني و طيفي بالا، كاربرد گسترده‌اي پيدا نموده‌است. در اين مطالعه نيز از داده‌هاي اٌزون جمع‌آوري شده توسط سنجنده‌ي AIRS مستقر بر روي ماهواره‌ي AQUA كه امكان بررسي روند تغييرات اٌزون را در اتمسفر تمامي نقاط دنيا از جمله ايران فراهم نموده استفاده شده‌است. داده‌هاي مربوطه با فرمت NetCDF و با گامهاي زماني يك روزه و مكاني 1° x 1° طي دوره‌ي آماري 15 ساله (2017 – 2003) از وبگاه مربوطه استخراج و با استفاده از نرم‌افزارهاي ArcGIS و Grads پردازش، بارزسازي، تجزيه و تحليل گرديد. نتايج حاصله بيانگر افت سالانه‌ي اٌزون در اتمسفر ايران بوده‌است. در ميان فصول، بيشترين و كمترين ميزان اٌزون به ترتيب در فصول يهار و پاييز و به لحاظ ماهانه بيشترين و كمترين ميزان اٌزون به ترتيب در ماههاي مارس و اكتبر اتفاق افتاده‌است. به لحاظ مكاني نيز با حركت از جنوب به سمت شمال، تقريباً به طور يكنواخت بر ميزان اٌزون افزوده مي‌گردد. به‌طوري كه بيشترين مقدار ميانگين اٌزون كلي ستوني (TOC) در دشت پارس‌آباد (318 دابسون) وكمترين مقدار آن در ناحيه‌ي به هم پيوسته‌اي از استانهاي هرمزگان، كرمان و فارس و بخشي از جنوب‌شرق ايران (283 دابسون) مشاهده‌شد. حداكثر تراكم اٌزون (اٌزونسفر) نيز در ارتفاع 27 تا 40 كيلومتري اتمسفر آشكار گرديد.
چكيده لاتين :
Considering the vital importance of the ozone layer and the rising course of increasing its destructive factors in recent decades, the necessity of studying the ozone layer in order to know its state in the atmosphere of Iran has become more recent. In recent years, several techniques and techniques have been used to monitor this vital gas in the atmosphere of the planet. Meanwhile, the use of satellite data has become widespread because of the availability and availability of features such as spatial, temporal and spatial resolution. The study also uses ozone data collected by the AIRS based on the AQUA satellite, which provides an opportunity to study the process of Ozone changes in the atmosphere of all parts of the world, including Iran. The relevant data were extracted from the https://disc.gsfc.nasa.gov/datasets/AIRS3STM_006 website with the NetCDF format, with one-day and one-day temporal resolution and a 1° x 1° spatial resolution during the 15-year statistical period (2003 - 217) ArcGIS and Grads software was analyzed, visualized, analyzed. The results indicate that annual ozone has dropped in the atmosphere of Iran. Among the seasons, the highest and lowest ozone levels occurred in the spring and autumn seasons, and the highest and lowest monthly ozone levels were observed in March and October, respectively. In terms of location, moving from the south to the north, it is approximately uniformly increased by the amount of ozone, so that the maximum total ozone (TOC) in Pars Abad plain (318 Dobson) and its lowest value in an interconnected area Provinces of Hormozgan, Kerman and Fars, and part of Southeastern Iran (283 Dobson). The maximum ozone concentration (ozonosphere) is also evident at an altitude of 27-40 km.
