بررسي اثر دانش بومي قنات بر ابعاد توسعه پايدار

با توجه به نقش قنات­ به عنوان عامل اوليه ايجاد سكونت­گاه­ و شكل­ گيري اجتماعات در بخش­ هاي وسيعي از ايران كه در نواحي بياباني و حاشيه كوير واقع شده­اند، همچنين كم توجهي و متروك شدن قنات­هاي متعدد همراه با تغيير شيوه استحصال آب­ زير زميني، در اين پژوهش با استفاده از تئوري­ها، نظريه­ ها و تحليل نتايج حاصل از پژوهش­هاي مختلف به روش توصيفي- تحليلي، ارتباط بين دانش بومي و توسعه پايدار، تاثير قنات بر ابعاد اجتماعي- فرهنگي، اقتصادي و زيست محيطي توسعه پايدار، ارتباط چاه­هاي عميق و ناپايداري، عوامل خشك شدن و تخريب و ناپايداري قنات­ها و ارائه راهكارهاي احياي قنوات پرداخته شده است. نتايج نشان مي­دهد كه آسيب­ها معمولا بر سازه قنات، كيفيت و كميت آب وارد مي­شود و از عدم مرمت و بازسازي، عدم رعايت حريم قنات­ها و آلودگي ناشي از نشت فاضلاب­ و پساب به قنات، انسداد قنات در پروژه­هاي عمراني، افت آبخوان در اثر عدم تعادل در ميزان برداشت و تغذيه آبخوان ناشي مي­شود. راهكارهاي احيا در مرحله اول اصلاح سياست­هاي حكمراني بر آب و به خدمت گرفتن دانش و تكنولوژي مدرن در ارتقاي كارآيي دانش بومي و روش­هاي سازگار با شرايط فرهنگي و جغرافيايي كشور و به دنبال آن عمليات عمراني و ايزولاسيون جهت جلوگيري از انسداد، تلفات و آلودگي آب در مسير كوره، نفوذ دادن سيلاب و تغذيه قنات و آبخوان­، كنترل خروجي قنات، استفاده بهينه و سودآور از آب قنات، تهيه نقشه قنات­ها، حفاظت­هاي اداري و كيفري، برطرف كردن ضعف­هاي مديريتي، آموزشي، فرهنگي و ترويجي مي­باشد كه تحقق اين موارد با تشكيل يك سازمان مستقل مردم نهاد و همكاري سازمان­هاي ميراث فرهنگي و اوقاف، آب و كشاورزي و نهادهاي فعال اجتماعي و فرهنگي، تحت حمايت استانداري قابل مطالبه، پيگيري و اجرا مي­باشد.

Considering the role of Qanat as the primary reason for the establishment of a residence and the formation of communities in vast parts of Iran located in the desert and marginal areas of the desert, also, the lack of attention and abandonment of numerous Qanats along with the change in the way groundwater extraction, in this study using theories and analysis of the results of various Studies, has been studied by descriptive method relationship the between indigenous knowledge and sustainable development, the effect of Qanat on the social, economic and environmental dimensions of sustainable development, relation of deep well and instable, factors of drying, degradation, instability of qanats and providing solutions for the revival of Qanats. The results show that Qanat is a sustainable way of extracting water, also important in terms of economic, social, cultural, environmental and historical aspects, and with sustainable supply, part of the water needs, is essential in the life and development of Iran's dry regions. Damage usually enters the Qanat structure, quality and quantity of water, and from the lack of restoration and renovation, failure to observe Qanat privacy, pollution due to leakage of sewage and wastewater to Qana, Blockade of Qanat in construction projects, the loss of aquifer is due to reduced nutrition and excessive water withdrawal from deep layers. Recovery strategies included Construction operations and isolation to prevent blockages, losses and water pollution in the furnace path, Infiltration of flood and nutrition Qanat and aquifer, Qanat output control, The optimal and profitable use of Qanat water, Preparing map of Qanats and eliminating managerial, educational, cultural and research weaknesses.