شناسايي و سنجش عوامل مؤثر بر سير تحولات روستا به شهر در پهنه‌هاي اقليمي متفاوت (مطالعه موردي: استان خوزستان )

اشكال سكونتگاه‌هاي انساني در ادوار مختلف تاريخي تحت تأثير عوامل مختلف، همواره در حال تغيير بوده‌اند. يكي از مهم‌ترين اين تغييرات، كه در دهه‌هاي گذشته در كشور ايران به صورت ملموس قابل مشاهده بوده، تبديل سكونتگاه‌هاي روستايي به شهر است. در اين تغيير شكل سكونتگاهي، همواره عوامل مختلفي دخيل بوده‌اند. بسترهاي متفاوت جغرافيايي و بويژه اقليم، اين عوامل را تحت تأثير قرار داده و درجه اهميت آن‌ها تابعي از شرايط متفاوت محيطي و جغرافيايي بوده است. هدف از اين پژوهش شناسايي و ارزيابي عوامل اثرگذار مختلف در تبديل روستاها به شهر در اقليم‌هاي متفاوتِ استان خوزستان است. در همين راستا سعي بر آن بوده تا عوامل مؤثر بر روستاهايي كه در سه پهنه‌بندي دشت، كوهپايه و ساحلي استان خوزستان واقع شده‌اند و به‌مرور زمان به شهر تبديل‌ گشته‌اند مورد شناسايي قرارگرفته و ميزان نقش هر يك از اين عوامل در هر يك از اين سه پهنه مورد سنجش كمي قرار گيرد. جهت دستيابي به هدف پژوهش از روش تحقيق توصيفي- تحليلي و براي جمع‌آوري داده‌هاي مورد نياز از روش پيمايشي استفاده شده است. تحليل داده‌ها با نرم افزار SPSS و روش تحليل عاملي (Factor Analysis) و ترسيم نقشه‌ها نيز با نرم افزار ArcGIS Desktop 10.3 انجام گرفت. نتايج پژوهش نشان داد كه بجز عامل زيرساختي- نهادي كه در هر چهار پهنه اقليمي به بعنوان عاملي كه بيشترين تأثير را در تبديل روستا به شهر داشته و نيز به عنوان مهم‌ترين عامل در تبديل در روستا شناسايي شده است، چهار عامل ديگر (اقتصادي، خدمات آموزشي- فرهنگي، خدمات خصوصي، خدمات اجتماعي) در پهنه‌هاي اقليمي متفاوت، تأثيرات متفاوتي داشته و ميزان اثرگذاري آن‌ها نيز با توجه به بار عاملي شاخص‌ها متفاوت بوده است. نتايج به‌دست‌آمده مي‌تواند در آمايش آتي استان و سكونتگاه‌هاي آن مورداستفاده قرار گيرد.