تغيير مؤلفه‌هاي جريان زيست‌محيطي تحت تأثير سد سبلان در رودخانه قره‌سو استان اردبيل

تامين جريان زيست‌محيطي به‌منظور حفظ تنوع زيستي گونه‌هاي گياهي و جانوري و نيز تأمين نياز آبي جوامع انساني در بسياري از اكوسيستم‌هاي رودخانه‌اي ضروري است. هم‌چنين تغييرات هيدرولوژيكي ناشي از سد و مشكلات زيست‌محيطي مربوط به آن باعث برانگيخته شدن نگراني‌هاي زياد براي هيدرولوژيست‌ها، اكولوژيست‌ها و سياست‌گذاران شده است. از اين‌رو هدف اصلي اين پژوهش، بررسي ميزان تغيير مؤلفه‌هاي جريان زيست‌محيطي ناشي از احداث سد سبلان در رودخانه قره‌سو اردبيل در ايستگاه‌هاي ارباب‌كندي (قبل از سد سبلان) و دوست‌بيگلو (بعد از سد سبلان) با استفاده از نرم‌افزار IHA Software 7.1 در دوره آماري 1393-1384 مي‌باشد. بدين منظور ابتدا مقادير 34 پارامتر جريان زيست‌محيطي در هر دو ايستگاه هيدرومتري برآورد گرديد. سپس تغييرات پارامترهاي مستخرج از دبي جريان زيست‌محيطي كه در پنج گروه جريان‌هاي حد پايين، جريان پايين، پالس‌هاي جريان بالا، سيلاب كوچك و سيلاب بزرگ مورد بررسي قرار گرفت. در ادامه نمودار مربوط به پارامترهاي حداقل جريان، پيك جريان و سيلاب‌هاي كوچك ترسيم گرديد. براساس نتايج، فراواني جريان‌هاي حد پايين در ايستگاه دوست‌بيگلو نسبت به ارباب‌كندي، افزايش 59 درصدي را نشان مي‌دهد. از طرفي پارامتر پيك جريان در ايستگاه دوست‌بيگلو روند متعادل‌تري را نشان مي‌دهد، كه دليل افزايش فراواني جريان‌هاي كم و نيز روند متعادل دبي اوج در ايستگاه بعد از سد سبلان را مي‌توان اين‌گونه تشريح كرد كه چون سد سبلان از نوع مخزني مي‌باشد بنابراين با ذخيره جريان‌هاي با دبي بالا باعث متعادل شدن جريان خروجي در مناطق پايين‌دست سد مي‌شود. پارامترهاي دبي اوج، مدت‌زمان، زمان‌بندي و فراواني سيلاب‌هاي كوچك در ايستگاه دوست‌بيگلو نسبت به ارباب‌كندي به‌ترتيب كاهش 27، 78، 68 و 17 درصدي داشته است. هم‌چنين دبي اوج و فراواني سيلاب‌هاي بزرگ در ايستگاه دوست‌بيگلو روند كاهشي داشته است به‌طوري‌كه مقادير اين پارامترها در دوست‌بيگلو نسبت به ارباب‌كندي به‌ترتيب 26 و 50 درصد كاهش يافته است كه دليل آن‌را مي‌توان با اثر تنظيمي سد مخزني سبلان مرتبط دانست.

Sustaining environmental flows to preserve biodiversity of aquatic plant and animal species, as well as constancy of water for human communities, is essential in many river ecosystems. On the other hand, hydrological changes caused by the dam and its related environmental problems have provoked many concerns for hydrologists, ecologists and policymakers. Therefore, the main aim of this research was to study the rate of change in the Environmental Flow Components (EFCs) caused by the construction of Sabalan Dam in the Qarehsou River of Ardebil at stations of Arbabkandi and Dostbeiglou (before and after Dam) using IHA Software during the time period of - . For this purpose, the values of environmental flow parameters were estimated at each hydrometric station. Consequently, changes in the parameters of the environmental flow discharge were investigated in four groups of Extreme Low Flows, Low Flows (Base flow), High Flow pulses, and Floods events. The diagram below shows the parameters of minimum flow, peak flow and small flood. Based on the results, the frequency of Extreme Low Flows at the Dostbeiglou station had a increase with respect to Arbabkandi station. On the other hand, the peak flow component showed more balanced nature in Dostbeiglou station after the dam, which can be related to the regulating effect of dam on high flow and balancing outflow in downstream reaches. The Peak flow, Duration, Timing and Frequency of small flood events had decreased in Dostbeiglu Station compared to the Arbabkandi with amount of , , and percent, respectively. Also, the peak and frequency of large floods had decreased at Dostbeiglu station with amount of and , compared with the observed flood events at the Arbabkandi station which located before the Sabalan dam.