ارزيابي تاثير اقدامات مديريتي آبخيزداري در تغيير برخي ا ز مشخصات سيلاب حوزه آبخيز هفتان

ارزيابي پروژه هاي آبخيزداري امروزه از مسائل مهم در برنامه­ ريزي­ هاي آتي مديريت منابع طبيعي مي­ باشد. با توجه به نبود تجهيزات لازم به منظور پايش و ارزيابي پروژه ­هاي آبخيزداري و بررسي تأثير اقدامات مديريتي در وضعيت سيلاب و رسوب­دهي حوزه­ هاي آبخيز، استفاده از مدل­ هاي هيدرولوژيكي جهت شبيه­ سازي رفتار حوزه در قبل و بعد از اقدامات آبخيزداري ابزاري كارآمد در دستيابي به اهداف مي­ باشد. تحقيق حاضر با هدف ارزيابي تاثير عمليات آبخيزداري در حوزه هفتان استان مركزي با استفاده از مدل هيدرولوژيكي­HEC-HMS انجام شد. بدين منظور ابتدا با استفاده از داده­ هاي بارش و رواناب ثبت شده از دو رويداد اقدام به واسنجي پارامترهاي شماره منحني، زمان تمركز و تلفات اوليه بارش شد و در نهايت صحت مدل مورد ارزيابي قرار گرفت. با تعريف مقادير بارش 6 ساعته با دوره بازگشت­هاي مختلف به عنوان بارش طرح، اقدام به شبيه ­سازي سيل قبل و بعد از احداث سازه ­هاي اصلاحي در مسير آبراهه­ هاي اصلي شد. بدين منظور زمان تأخير حوزه براي شبيه ­سازي سيل بعد از اقدامات آبخيزداري با توجه به تغييرات شيب آبراهه ناشي از تأثير سازه ­هاي اصلاحي تغيير كرد. سرانجام با تعريف درصد خطاي دبي اوج به عنوان تابع هدف، به ارزيابي اثر عمليات آبخيزداري بر مشخصه­ هاي هيدروگراف سيل پرداخته شد. نتايج نشان داد عمليات آبخيزداري بيشترين تأثير خود را بر روي وقايع سيلاب­هاي كوچك نشان داده­اند. همچنين همزمان با افزايش شدت بارش، تأثير سازه­ها بر كاهش دبي اوج كمتر شده است. با توجه به نتايج سيلاب شبيه ­سازي شده در خروجي حوزه هفتان مشخص شد كه تأثير عمليات آبخيزداري بر كاهش دبي اوج از 21 تا 83 درصد و بر كاهش حجم سيلاب از 11 تا 79 درصد بوده است كه اين نتيجه بيانگر تأثير بيشتر عمليات آبخيزداري بر روي كاهش دبي اوج نسبت به كاهش حجم سيلاب مي‌باشد.

Evaluation of watershed projects is one of the most fundamental problems in countries for future implementation planning and management of natural resources. In regard to lack of required equipment for monitoring and evaluation of watershed projects and investigation of management measures in watersheds, application of hydrologic models is an efficient tool for simulation of watershed behavior before and after implementation of watershed projects. So, this study was carried out in order to evaluate of hydraulic structures using HEC-HMS in the Haftan watershed, Markazi province, Iran. For this purpose, with use of rainfall-runoff data from two storm events the initial rainfall losses and curve number parameters were calibrated. Then, the model was validated using one event. Finally, six hours rainfall was used as design storm for flood simulation before and after construction of check dams along the water ways. Variation of runoff lag time due to changes in channel slope because of construction of check dams was evaluated. Finally, after definition of peak discharge error percentage as objective function, effect of construction of protective hydraulic structures on flood hydrograph properties were evaluated. Results showed that watershed management constraction operations have the most effect on small flood events. Waterways could decrease both flood peak and flood volume.. So with increasing in rainfall intensity, the effect of structure have been decreased. Also the results of this study showed that implementation of protective hydraulic structures cause to percent decrease in flood peak and to percent decrease in flood volume. It can be concluded that protective hydraulic structures are more effective on decrease in flood peak compare to decrease in flood volume.