بررسي مشخصات رسوبات ترسيب‌شده در سطح عرصه شبكه‌ پخش سيلاب و تغذيه مصنوعي (مطالعه موردي- آبخوان جاجرم)

بررسي روند رسوب­گذاري سطحي خاك در پروژه‌هاي تغذيه مصنوعي و پخش سيلاب بر آبخوان كه تحت عنوان طرح‌هاي آبخوانداري احداث شده‌اند، مي‌تواند در فرآيند طراحي سازه‌ها و همچنين مديريت شبكه مؤثر باشد. مرور منابع نشان مي‌دهد عمده مطالعات در عرصه‌هاي پخش سيلاب در شرايطي انجام شده است كه شبكه‌هاي اجراشده داراي عمر كم يا دفعات سيل‌گيري محدود هستند. ايستگاه پخش سيلاب بر آبخوان جاجرم در استان خراسان شمالي داراي آمار ثبت شده‌ي 37 مورد سيل‌گيري از سال 1376 مي‌باشد. در اين تحقيق به منظور بررسي روند رسوبگذاري سطحي و تغييرات بافت خاك در عرصه‌ پخش سيلاب، نمونه‌اي از رسوبات در كانال آبرسان و 9 نوار پخش برداشت شد. در ادامه و با حفر سه پروفيل خاك در داخل شبكه و يك پروفيل در خارج عرصه (به عنوان شاهد) در سه عمق 0-30، 30-60 و 60-90 سانتي‌متر نمونه‌برداري شد. نمونه‌هاي رسوبات و خاك به كمك سري الك‌هاي استاندارد دانه‌بندي گرديد و ذرات ريزدانه نيز با آزمايش هيدرومتري دانه­ بندي شد. نتايج نشان مي‌دهد رسوبات وارده به شبكه بافت سيلت و رسي دارند. دانه­ بندي رسوبات به سمت پايين‌دست عرصه پخش سيلاب ريزدانه‌تر مي‌شود البته روند تغييرات در نوارهاي 4 تا 9 خيلي كمتر است. نتايج مربوط به پروفيل‌هاي خاك نيز نشان مي‌دهد رسوبات ريزدانه عمدتاً در لايه 0 تا 30 سانتي‌متري سطحي خاك فيلتر شده و بخش كمي از رسوبات به لايه‌هاي زيرين نفوذ مي‌كنند. بر اساس نتايج پيشنهاد مي‌شود در طرح‌هاي اجرايي، نوارهاي اوليه به عنوان رسوبگير درنظر گرفته شود و ابعاد و فواصل سازه‌ها متناسب با اين شرايط طراحي گردد.

Study of sedimentation trend in artificial recharge projects and flood spreading on the aquifer (Aquifer management) can be effective in designing structures and network management. Literature review shows that most studies in the flood spreading area shave been conducted in networks that have a low life span or low flood numbers. Since 1997, the flood spreading station on the Jajarm aquifer in North Khorasan province has recorded 37 floods. Events In this study, in order to investigate the surface sedimentation and soil texture changes in the flood spreading area, sampling of sediments were done in the main canal and 9 secondary canals. In the next step, three soil profiles inside the grid and a profile outside the field were drilled (as a control sample) and samples were taken at three depths of 0-30, 60-30 and 60-90cm. Sediment and soil samples were prepared by using standard sieves. The fine particles were gained by hydrometric testing. The results show that the sediments in the flood spreading network have silt and texture clay. The sediment aggregates become smaller toward downstream flood spreading region. Although the changes in tapes 4 to 9 are much less. The results of soil profiles show that fine-grained sediments are deposited on the surface of the soil at a depth of 0 to 30cm and a small portion of the sediments penetrates into the underlying layers. Based on the results, it is suggested in the implementation plans, the initial strips should be considered as sediment traps and the dimensions and distances of the structures should be designed in accordance with these conditions.