نقش اقدامات آبخيزداري بر خصوصيات آبنمود سيل (مطالعه موردي: حوزه آبخيز زوجي كاخك)

در اين مطالعه اثر اقدامات آبخيزداري بر ويژگي­ هاي آبنمود سيل با مدل HEC-HMS مورد بررسي قرار گرفته شده است. براي طراحي، واسنجي و اعتبارسنجي مدل اطلاعات حوزه معرف و زوجي كاخك در استان خراسان رضوي تهيه و با بازديدهاي ميداني تكميل گرديد. نتايج آزمون T جفتي و آماره‌هاي خطاي نسبي، ضريب نش- ساتكليف و ضريب تبيين براي مقادير واقعي و شبيه­ سازي شده نرم­ افزار HEC-HMS كارايي مدل در شبيه‌سازي آبنمود سيل حوزه­ هاي شاهد و نمونه را تاييد كرد. نتايج نشان داد كه اقدامات آبخيزداري توانسته است عكس­ العمل هيدرولوژيكي حوزه و خصوصيات آبنمود سيلاب از جمله ضريب سيلاب، دبي پيك و حجم سيلاب را به‌ترتيب با Pvalue برابر با 001/0 ، 027/0 و 026/0 به صورت معني­ داري كاهش دهد علاوه بر اين عمليات بيولوژيك نسبت به سازه­ اي، دبي پيك و حجم سيلاب را ه‌به‌ترتيب 8/8 و 64/12 درصد بيشتر تعديل كرده است.

In the present study, the impact of watershed management practices on flood hydrograph characteristics was investigated using HEC-HMS model. In order to design, calibrate, and validate the model, data from a representative paired watershed (Kakhk Watershed, Khorasan Razavi Province, Iran) was collected and field surveys were performed to have the dataset further completed. Results of paired sample t-test, relative error statistics, Nash–Sutcliffe relative error and coefficient of determination for both real data and simulated results utilizing the HEC-HMS simulation software confirmed efficiency of the model in simulating flood hydrographs of the control and sample watersheds. Based on the results, watershed management practices could attenuate hydrologic response of the watershed and flood hydrograph characteristics such as flood coefficient (p-value: 0.001), peak discharge (p-value: 0.027), and flood volume (p-value: 0.026). Moreover, a comparison between structural practices and biological practices showed that, the biological practices could further attenuate the peak discharge and flood volume by 8.8 and 12.64%, respectively.