بررسي اثرات تغيير كاربري اراضي بر سيل خيزي و رسوب زايي حوزه آبخيز حنيفقان، فارس

در يك اكوسيستم طبيعي بهره‌برداري از زمين و ايجاد تغيير در شرايط محيطي به‌ويژه پوشش گياهي و كاربري اراضي آن اكوسيستم بر پاسخ‌هاي هيدرولوژيكي مانند جاري شدن سيلاب و ميزان فرسايش و رسوب منطقه تأثيرگذار مي­باشد و در نهايت باعث خسارات شديد اقتصادي – اجتماعي مي‌شود. لذا پيش­بيني تغييرات كاربري اراضي بر وضعيت سيلاب­ هاي دهه­ هاي آتي و رسوب زايي حوزه، راهگشاي مقابله با اين پديده خواهد بود. جهت شبيه­ سازي سيستم هيدرولوژيكي دهه­ هاي آتي، مدل HEC-HMS كه براي دوره گذشته واسنجي و اعتبارسنجي شده، با تغيير در شماره منحني و درصد نفوذناپذيري زير حوزه‌ها اجرا شد؛ و هيدروگراف‌هاي پيش‌بيني‌شده دهه­ هاي آتي (2020، 2025 و 2030) و گذشته (2004) مورد مقايسه قرار گرفت. نتايج نشان داد دبي اوج و حجم سيلاب در دهه­ هاي 2020، 2025 و 2030 نسبت به دهه 2004 به ترتيب (8/52 و 41/20)، (29/70 و 51/32) و (87/78 و 05/38) افزايش خواهد يافت. ميانگين دبي اوج در دهه 2020، 2025 و 2030 نسبت به ميانگين دبي اوج رگبارهاي مشاهداتي (در اثر تغيير كاربري اراضي و ثابت ماندن ساير شرايط) به ترتيب 16، 25 و 35/38 درصد افزايش خواهد يافت. مرحله دوم، تعيين تغييرات رسوب در آينده با استفاده از منحني سنجه-رسوب بود كه با قرار دادن دبي دهه 2004 و دهه­ هاي 2020، 2025 و 2030 در آن، ميزان رسوب مورد بررسي قرار گرفت. نتايج نشان داد ميزان رسوب براي سال 2020 در مقايسه با سال 2004 به ميزان 01/12، براي سال 2025 در مقايسه با سال 2020، 14/15 درصد و براي سال 2030 در مقايسه با سال 2025، 64/36 درصد افزايش خواهد يافت. با توجه به نتايج به‌دست‌آمده، تغيير كاربري در آينده و به‌تبع آن افزايش دبي، رسوب هم به‌طور قابل‌توجهي افزايش پيدا خواهد كرد؛ كه مي­تواند شرايط هيدرولوژيكي و مورفولوژي حوزه را تحت تأثير قرار دهد.

In a natural ecosystem, land exploitation and change in environmental conditions, particularly changes in vegetation and land use have effects on hydrological responses such as floods and erosion and sediment and ultimately causing heavy social-economic losses. Then, prediction of effect of land use changes on flood situation in the future decades and sedimentation of watersheds will be the way of dealing with this phenomenon. To simulate the hydrological behavior in future decades, HEC-HMS model was calibrated and validated for the previous period, with changes in curve number and percentage of impermeability (as a result of land use changes). Then, predicted hydrograph for coming decades (2020, 2025 and 2030) and last (2004) were compared. The results show that the peak discharge and flood volume in the 2020, 2025 and 2030, will be increased in compared to the decade of 2004 equal to (52.8 and 20/41), (70.29 and 32.51) and (87.78 and 38.05), respectively will increase. Mean peak in the 2020, 2025 and 2030 will be increase (due to land use change), 16, 25 and 38.35 percent, respectively. In the next step, sediment changes in the future was investigated using the sediment rating curve in decades of 2020, 2025 and 2030. The results showed that the amount of sediment for 2020 will be increase 12.01 % compare to 2004, for 2025 compare to 2020, 15.14 % and for 2030 compare to 2025, 36.64 %. According to the results, land use change in future leads to increase in discharge and sediment, which could affect the hydrological and morphological conditions of watershed.