عنوان مقاله :
ارزيابي عملكرد روش تحليل عاملي در اولويت بندي سيل خيزي زير حوضه هاي دامنه شمالي الوند همدان
پديد آورندگان :
نظري پويا، هادي مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي استان همدان - سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي، همدان
كليدواژه :
تحليل عاملي , سيل خيزي , روش استدلالي , ضريب رواناب , فيزيوگرافي
چكيده فارسي :
شناسايي و تعيين پتانسيل سيل و اولويتبندي درجه سيلخيزي زيرحوضه‌ها از ديدگاه مديريت حوزههاي آبخيز، پروژههاي كنترل سيلاب و آبخيزداري از اهميت فراواني برخوردار است. در بسياري از حوزههاي آبخيز، بررسي و تعيين ميزان تأثير هر يك از عوامل در ايجاد سيلاب خروجي، به ويژه در زيرحوضه اي فاقد ايستگاه هيدرومتري اغلب با مشكلات زيادي مواجه است. هدف اين پژوهش بررسي پارامترهاي مؤثر در وقوع سيلاب در زيرحوزه هاي آبخيز كوشك آباد و مقايسه دو روش تحليل عاملي و روش استدلالي در اولويت بندي سيل ميباشد. حوزه آبخيز كوشك آباد در قسمت مركزي استان همدان، ازنظر ﻫﻴـﺪﺭﻭﻟﻮﮊيكي بخـﺶ ﺍﺻـﻠﻲ ﺣﻮﺿـﻪ ﺁﺑﺮﻳـﺰ ﺭﻭﺩﺧﺎﻧﻪ ﻗﺮﻩﭼﺎﻱ ﺭﺍ ﺗﺸﻜﻴﻞ ميدهد ﮐﻪ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺁﻥ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻃﻲ ﻣﺴﻴﺮﻱ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺑﻪ ﺩﺭﻳﺎﭼﻪ ﻗﻢ مي‌ريزد. در اين پژوهش جهت تعيين پتانسيل سيل خيزي زيرحوضه‌ها و اولويت بندي آنها، در مرحله اول پس از استخراج ويژگي هاي اقليمي و فيزيوگرافي زير حوضه ها، ابتدا با استفاده از روش تحليل عاملي نقشه پتانسيل سيل زير حوضه ها تهيه و ترسيم گرديد. سپس با استفاده از روش فرمول استدلالي در تخمين ضريب رواناب، شدت سيل خيزي زير حوضه ها نيز با در نظر گرفتن عوامل مؤثر در ضريب رواناب حوضه ازقبيل، شيب، كاربري اراضي و وضعيت خاك منطقه تعيين گرديد و نقشه پتانسيل و اولويت بندي سيلاب زير حوضه ها تهيه و ترسيم گرديدند. مقايسه نتايج حاصل از دو روش نشان ميدهد كه نقشه پتانسيل سيلخيزي زيرحوضه ها با استفاده از روش تحليل عاملي انطباق زيادي با نقشه پتانسيل سيل خيزي زيرحوضه ها به روش فرمول استدلالي دارد. همچنين نتايج نهايي اولويت بندي در هر دو روش مشخص نمود كه زير حوضه هاي ابرو، يلفان، مريانج و دره مرادبيك با شدت سيل خيزي زياد تا نسبتا زياد در اولويت اول تا چهارم قرار دارند و زيرحوضه هاي سيا كمر و قره آقاج با شدت سيل خيزي نسبتا كم تا كم در اولويت هشتم تا دهم قرار دارند.
چكيده لاتين :
Identifying and determining the flood potential and prioritizing of the flood discharge in the
sub-basins is very important in terms of watershed management, flood control and watershed
management projects. In many watersheds, it is difficult to investigate and determine the impact
of each of the factors and even upstream sub-basins on creating an outlet flood, especially in the
sub-basins without hydrometric station. The purpose of this study was to investigate the
effective parameters in the occurrence of flood in the sub-basins of Koshkabad watershed and
compare the two methods of Factor analysis and rational method for flood priority. Koshkabad
Basin is located in the central part of the Hamedan province and hydrologically is the main part
of the Gharachay basin that it flows into the Qom lake. In this study, to determine the potential
of flood sub-basins and their prioritization, First, extracted of climatic and physiographic
features in sub-basins, then provided flood potential map in the sub-basins using factor analysis
method. Also, using the Rational method for estimating run off coefficient, flood intensity in the
sub-basins was determined by considering the effective factors in the runoff coefficient of the
area including slope, landuse and soil condition and were prepared Potential map and
prioritization of flood sub-basins. Comparison results of the two methods shows that the
potential map of the factor analysis method is very identical to the map of the flood potential
map in the Rationnal method. The final results of prioritization in both methods indicated that
the Abaro, Yelfan, Mary anadg and Dareh Moradbik sub-basins with Severe and very heavy
flood Are in the first to fourth priority and Siakamar, Qaraachy and Koshkabad sub-basins with
a relatively low to low flood intensity are in priority from eighth to tenth priority.
عنوان نشريه :
پژوهشنامه مديريت حوزه آبخيز
