پايش خشكسالي با استفاده از داده‌هاي سنجنده MODIS و مقايسه با شاخص هواشناسي SPI در دوره‌هاي كوتاه مدت (مطالعه موردي: حوزه آبخيز جازموريان)

به­شمار مي‌روند. اين پديده با كاهش ميزان نزولات آسماني شروع شده و به كاهش رطوبت خاك و افزايش دماي سطح زمين منجر گرديده كه در نهايت رشد پوشش گياهي را تحت تاثير قرار مي‌دهد. در اين پژوهش، خشكسالي حوضه جازموريان (رودبار جنوب) با استفاده از شاخص‌هاي VHI، VCI، TCI و SPI به كمك تصاوير ماهواره‌اي سنجنده MODIS مورد بررسي قرار گرفته است. به­اين­منظور، توليدات LST (MOD11A1)، و توليدات شاخص پوشش گياهي (MOD13A1)، براي سال‌هاي 2000 تا 2018 مربوط به هفته اول ماه مارچ (اسفندماه) انتخاب شدند. در انتخاب تصاوير پايه سعي شده است تا همخواني زماني رعايت شود. از اين­رو، ابتدا نقشه‌هاي شاخص خشكساليVHI و VCI استخراج گرديد و سال‌هاي رخداد خشكسالي با طبقات بحراني و خيلي شديد مشخص شد، سپس با استفاده از شاخص SPI و داده‌هاي بارندگي نيز به برآورد خشكسالي در ايستگاه سينوپتيك كهنوج در منطقه مطالعاتي مبادرت شد. يافته‌هاي اين پژوهش در بررسي شاخص VHI نشان داد كه سال‌هاي 2001، 2002، 2006، 2009، 2012، 2016 و 2018 از وضعيت حادتري نسبت به خشكسالي برخوردارند، به­طوري كه بيش از 75 درصد وسعت منطقه در كلاس خشكسالي شديد، خيلي شديد و بحراني قرار گرفته است. با توجه به نتايج حاصل از طبقه‌بندي شاخص VHI، غالبيت كلاس خشكسالي خيلي شديد در قسمت‌هاي وسيعي از مركز حوضه به­وضوح قابل مشاهده است و بخش‌هاي شرقي و جنوب­شرقي حوضه بيشتر در كلاس بحراني خشكسالي واقع شده‌اند كه در ارتباط با ويژگي‌هاي توپوگرافي منطقه و غالبيت خشكي در اين نواحي و فقر پوشش گياهي مي‌باشد. همچنين مقايسه نتايج حاصل از شاخص VHI با شاخص هواشناسي SPI در دوره‌هاي كوتاه­مدت (يك­ماهه، سه­ماهه، شش­ماهه) نشان داد كه در منطقه مورد مطالعه بيشترين انطباق نسبي شاخص مزبور با SPI شش­ماهه مشاهده شده است. به­طور كلي بخش اعظم منطقه مورد مطالعه در گستره كلاس‌هاي خشكسالي خيلي شديد و شديد قرار گرفته است كه نيازمند توجه به مديريت بهينه منابع آبي در اين نواحي مي‌باشد.

Drought is one of the most important threats for agricultural production in the world, espatially in Iran. This phenomenon has started with reduction of precipitations that lead to a decrease in soil moisture and an increase in soil surface temperature, which affect the vegetation growth. The purpose of this study was to investigate droughts in the Jaz_Murian basin by VHI, VCI, TCI and SPI indices using MODIS satellite imagery and meteorological data. For this purpose, the LST products (MOD11A1) and vegetation products (MOD13A1) were selected from 2000 to 2018 at the same time (the first week of March). The VHI and VCI maps were produced and the drought occurrences with critical and very severe classes were identified. Also, the SPI index was calculated using precipitation data in Kahnooj synoptic meteorological station. According to the VHI index, the results showed that over 75% of the study area was classified as the severe, very severe and extreme classes of drought and has suffered from drought in 2001, 2002, 2006, 2009, 2012, 2016 and 2018. Very severe and extreme classes are covered the center of the region, and the eastern and southeastern parts of the basin that likely is related to the rainfall reduction and topographic characteristics of the area and poor vegetation. In comparison with the SPI meteorological index in the short periods (one month, three months, six months), the VHI index indicates the more correlation with the six-month SPI. According to the results obtained from this study, a large part of the study area is located in severe and very severe of drought classes which need more attention to water resource management in this region