تحليل دسترسي به بوستان‌هاي شهري با رويكرد عدالت محيطي (مورد مطالعه: اسلامشهر)

Analyzing the accessibility to urban parks by an environmental justice approach

بوستان­ ها در زمره فضاهاي عمومي شهري قرار دارند كه با صنعتي شدن جوامع و فشردگي جمعيت در فضاهاي مصنوع، نياز به آنها احساس شده و به جزء جدايي­ ناپذير طرح ­هاي زيرساختي شهري تبديل گرديده ­اند. اين پژوهش به بررسي وضعيت برخورداري از بوستان­ها و تحليل دسترسي­ پذيري به اين فضاها در شهر 540 هزار نفري اسلام شهر پرداخته است. روش تحقيق ارزيابي- مقايسه­ اي بوده و در آن براي تحليل برخورداري، از شاخص­ هاي سرانه و كاربري زمين استفاده شده و براي تحليل دسترس ­پذيري مبتني بر سنجه­ هاي مقاومت سفر، ابزار بافري سيستم اطلاعات جغرافيايي به­كار گرفته­ شده است. يافته­هاي تحقيق نشانگر سرانه پايين بهره­ مندي از بوستان­ ها (2/2 مترمربع) و نسبت پايين كاربري زمين (1/3 درصد پهنه شهر) بوده است. همچنين توزيع فضايي بوستان­ ها بسيار نامتوازن بوده به ­طوري كه حدود 42 درصد مساحت شهر كه در آن بيش از 29/5 درصد جمعيت به ­سر مي­ رند در حوزه دسترس بوستان­ ها قرار نمي­ گيرد در حالي كه در جاهايي از جنوب شهر، حوزه دسترس 10 بوستان با يكديگر هم پوش هستند. به لحاظ دسترسي، منطقه چهار شهرداري در جنوب اسلام شهر وضعيت مناسب­ تري داشته است به­ طوري كه نيمي از ساكنان آن در فاصله حداكثر 60 متر از يك بوستان به­ سر مي ­برند. در مقابل منطقه 5 شهرداري تنها واجد يك بوستان بوده و فاصله اغلب ساكنان تا بوستان زياد است. تحقق عدالت محيطي اقتضا دارد كه كاربري بوستان در سطح شهر افزايش يافته و به­ويژه كاربري­هاي جديد در پهنه­ هاي دسترس ­ناپذير استقرار يابند.

The purpose of this study is to analyze the status of urban parks enjoyment and accessibility in Eslamshahr, a city with a population of more than 540000 located in 12 Km southwest from Tehran. The research method is Comprative evaluation and we use descriptive statistics indexes such as per capita and covered land ratio, and accessibility measures based on minimum distance to the nearest park, and the park access areas. Finding showed that both per capita park lands (2.2 m2) and ratio of park lands are low (2.2 m2 and 1.3% respectively). There are also large disparities in spatial distribution of parks as more than 42% of the city's area, in which more than 29.5% of the population reside in, is not within parks access areas. This is while in the southern part of the city, access area of 10 parks are overlapped. In term of accessibility, district 4th of Eslamshahr municipality in south, has a more appropriate condition, so that half of its inhabitants reside in a maximum distance of 60 m from nearest park. In contrast, district 5th has only one park and the distance between most residents and the park is high. In order to move towards environmental justice, it is necessary to allocate more land to parks and construct and develop parks, especially in the central part and in the parts with no access to existing parks.