واكاوي تأثيرات شهرسازي مدرن بر شبكه‌ي معابرِ بافت قديم شهر زنجان در عصر پهلوي

Analysis of the effects of modern urbanism on the network of streets in the old fabric of Zanjan city in Pahlavi period

شهرسازي مدرن معلول وقوع انقلاب صنعتي و تحوّلات فكري، اجتماعي، اقتصادي و حتّي سياسي ناشي از آن در مغرب زمين مي باشد كه پاسخي شايسته براي شهرنشيني شتابان و تبعات ناشي از آن در آن سامان داشت. موفّقيّت هاي اوّليّه ي اين الگو در مغرب زمين، موجب گرته برداري عاري از هرگونه زمينه سازي و بسترسازي اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي از آن در كشور ما شد و پيش از آن كه با فرهنگ و نظام سنّتي حاكم بر جامعه ي ايران هماهنگ شود، به صورت تظاهرات كالبدي و فيزيكي در عرصه ي شهرهاي كشور ظاهر گرديد. شهر زنجان، يكي از شهرهاي قديمي كشور مي‌باشد كه در نتيجه‌ي اقدامات ناشي از شهرسازي مدرن، دچار تغييرات اساسي در ساختار اصلي و اوليّه‌ي خود گرديد. زيرا در اثر چنين اقداماتي، بازار -كه تا پيش از آن با كالبد يكپارچه، ستون فقرات اقتصادي و اجتماعي شهر محسوب مي‌شد- توسّط خيابان فردوسي از‌هم دريده شد و با انتقال بخش عمده‌اي از فعاليت‌هاي تجاري و اقتصادي آن به خيابان‌هاي فردوسي، سعدي، پهلوي از رونق اوّليّه‌ي آن كاسته شد. نتايج اين تحقيق نشان داد كه؛ ايجاد خيابان‌هاي جديد نه تنها به افزايش ترافيك و تردّد سواره در معابر اصلي بافت منجر شد، بلكه با دامن زدن به مقوله‌ي كهنه و نو، نقش مهمّي در فرسودگي بخش دروني بافت قديم داشت. زيرا در حالي‌كه درون بافت قديم به شدّت فرسوده‌شده و معاصرسازي نشده بود، مغازه‌هاي مستقر در پوسته‌ي معابر جديد، جاذب جمعيّت بودند. علاوه‌بر اين، خيابان‌كشي‌هاي جديد موجب تبديل ساختار كانوني و متمركز بافت قديم به ساختارِ خطّي شد و بر خلاف فضاهاي شهري سنّتي كه فاقد بدنه‌سازي بوده و ارزشِ صرفاً عملكردي داشتند، در ساختار جديد ناشي از تعريض و توسعه‌ي معابر، بَرهاي جديدي به‌وجود آمد كه با استقرار كاربري‌هاي جاذب سفر، به اغتشاشات ترافيكي معابرِ بخش مركزي شهر منجر شد. روش پژوهش تحقيق حاضر مبتني بر تحليل‌هاي عقلاني بوده و اطّلاعات مورد نياز به شيوه‌هاي اسنادي و ميداني حاصل گرديده است.

Zanjan is one of the oldest cities in our country that has undergone major changes in its original structure as a result of modern urbanism efforts. As a result of such actions, the market-which was previously considered to be the integral body of the city's economic and social backbone-was blown up by Ferdowsi Street and by transferring a large part of its business and economic activities to the streets of Ferdowsi, Sa'di, Pahlavi Its initial boom dropped. The results of this study indicated that the creation of new streets not only led to an increase in traffic and traffic on the main roadways of the texture, but also contributed to the degradation of the inner part of the old tissue by promoting the old and new category. Because, while inside the old fabric was not very worn out, the shops based on the crates of the new passage were attractive to the population. In addition, new trajectories have transformed the focal and central structure of the old fabric into a linear structure, and unlike traditional urban spaces that lack built-in and purely functional value, new structures created due to the expansion and development of passages were created by new entrants established Traffic-intensive travels have led to road traffic jams in the central part of the city. The research methodology is based on rational analysis and the required information is obtained through documentary and field studies.