ديدگاه كارشناسان در اولويت بندي عامل‌هاي مؤثر بر نبود مشاركت پايدار جامعه‌هاي روستايي در طرح هاي آبخيزداري در آبخيز مرادآباد ميمند، استان فارس

Experts' Viewpoints on Prioritizing Factors Affecting Lack of Sustainable Participation of Rural Communities in Watershed Management Projects on the Moradabad Watershed, Meymand the Province of Fars

نبود مشاركت پايدار جوامع روستايي در طرح ­هاي آبخيزداري عاملي به‌شدت بازدارنده براي توان‌بخشي آبخيزها است. بنابراين لازم است دليل­ هاي اين امر را پيدا كنيم كه مقام­ هاي مسئول، ايشان را ترغيب كنند تا در انجام فعاليت­ هاي مربوط به حفاظت از آبخيزهايي كه در آن زندگي مي­ كنند مشاركت كنند و از نظرهاي آنان بهره ­مند شوند. به اين منظور در اين پژوهش، عامل‌هاي مؤثر بر نبود مشاركت پايدار جامعه‌هاي روستايي در طرح­ هاي آبخيزداري از ديدگاه كارشناسان در آبخيز مرادآباد ميمند واقع در جنوب‌غرب استان فارس اولويت ­بندي شد. روش‌كار، تهيه و تكميل 57 پرسش­نامه و تحليل با آزمون t، فرآيند تحليل سلسله‌مراتبي فازي و آزمون نافراسنجه‌يي فريدمن بود. نتايج نشان داد كه از ديدگاه كارشناسان، بيش‌ترين و كم‌ترين تأثير بر نبود مشاركت پايدار جامعه‌هاي روستايي در طرح­هاي آبخيزداري در آبخيز مرادآباد به‌ترتيب از شاخص ­هاي اقتصادي، آموزشي-ترويجي، طراحي-اجرايي و اجتماعي است. همچنين مهم‌ترين زيرشاخص ­ها در اين آبخيز به‌ترتيب: "درآمد كم ساكنان آبخيز"، "ناديده‌گرفتن درآمد براي مردم با ديد انگيزه­ي اقتصادي مستقيم در اجراي طرح­ هاي آبخيزداري"، "آموزش‌نديدن ساكنان‌ براي طرح ­ها و هدف‌هاي آن"، و "كم‌بودن سواد و آگاهي" است. دامنه­ ي اندازه‌هاي ميانگين رتبه­ ها بين 4/85 تا 8/25 متغير بود؛ به‌طوري كه بيش‌ترين اولويت نسبي در "درآمد كم ساكنان آبخيز" با ميانگين رتبه­ي 8/25 و كم‌ترين آن در "ديربازده‌بودن طرح­هاي آبخيزداري" با ميانگين رتبه­ي 4/85 ديده شد. اين نتايج مي­تواند توسط برنامه­ريزان طرح­هاي آبخيزداري براي دستيابي به نتايج مطلوب مورد استفاده قرار گيرد. پيشنهاد مي­شود به فعاليت سمن‌ها و آموزش بهره‌برداران، به‌همراه عامل‌هايي چون اجراي طرح‌هاي چندمنظوره با درنظرداشتن منفعت آبخيزنشينان براي بهبود شرايط اقتصادي توجه شود، و براي جلب اعتماد و مشاركت فعال آن­ها در طرح­هاي آبخيزداري زمينه‌سازي شود.

A lack of sustained enthusiasm for participation in watershed management by the rural communities constitute a deterrent for rehabilitation of our drastically disturbed watersheds. Therefore, it is necessary to find the reasons if the concerned authorities to encourage them to share the burden of conservation activities on the catchments they live on, or benefit from. To this end in this research was done the priority of the factors affecting the preventing sustainable participation of rural societies in watershed management projects from experts' viewpoints in Moradabad watershed of Meymand, in southwest of Fars province. The method of preparing and completing 57 questionnaires was analyzed by T test, Analytical Hierarchy Process and Friedman nonparametric test. The results showed that from the viewpoint of experts in the Moradabad watershed of Fars province, the "economic", "educational-extension", "design-executive" and "social" indicators, respectively, have the maximum and minimum priority of non-participation sustainable rural communities are in watershed management projects. Also, the most important sub-indicators on the lack of sustainable rural societies participation in the watershed management projects in this watershed are: "low income residents of the basin", "ignoring income for the people as a direct incentive to implement plans Watershed management", "lack of training residents of the basin regarding the plans and objectives" and "low level of literacy and awareness". The range of average ratings varies from 4.85 to 8.25, so that the sub-indicator "low income residents of the watershed" with an average rating of 8.25 has the highest relative priority and "late return of watershed projects" with an average of 4.85 had the least relative priority in the lack of sustainable participation of rural societies in the watershed management plans in this watershed. This results could be used by the watershed projects planners for achieving the optimum results. It is suggested that the "activities of NGOs" and "training of exploiters", along with factors such as "implementation of multipurpose projects", taking in to account the interests of watershed dwellers in order to improve the economic conditions, to create the basis for trust and should be taken attract to active participation in the watershed management projects.