عوامل مؤثر بر بستن كمربند ايمني سرنشينان جلوي خودرو در شهر بوشهر: كاربردي از نظريۀ انگيزش - محافظت

Effective Factors of Seat-Belt Use in Front Seat Passengers on Urban Trips of Bushehr: Application of Protection Motivation Theory

زمينه و هدف: هدف از مطالعۀ حاضر، بررسي عوامل مؤثر بر بستن كمربند ايمني براساس نظريۀ انگيزش ـ محافظت در سرنشينان جلو در شهر بوشهر است. مواد و روش‌ها: در اين مطالعۀ مقطعي 328 نفر كه طي هفتۀ گذشته در جايگاه سرنشين جلو، سفر درون‌شهري داشتند، در فاصلۀ زماني اسفند1396 تا ارديبهشت1397 به شيوۀ نمونه‌گيري خوشه‌اي چندمرحله‌اي بررسي شدند. براي جمع‌آوري داده‌ها، پرسش‌نامه‌اي مشتمل بر ويژگي‌هاي جمعيت‌شناختي، سؤالات مربوط به سازه‌هاي انگيزش ـ محافظت و سؤالات رفتار بستن كمربند ايمني استفاده شد. اطلاعات با نرم‌افزار SPSS نسخۀ 22 تجزيه‌وتحليل شد. يافته‌ها: در اين مطالعه، 234 نفر (71/3درصد) كمربند ايمني مي‌بستند كه 91 نفر (27/7درصد) كمربند ايمني را به‌دليل اجبار قانوني و 143 نفر (43/6درصد) با ديدگاه حفظ سلامت كمربند ايمني مي‌بستند. پيشگويي‌كننده‌هاي بستن كمربند ايمني، سازه‌هاي قصد(P<0.001, Exp(B)= 1.28)، خودكارآمدي درك شده(P=0.031, Exp(B)=1.09)، هزينه هاي پاسخ درك شده(P=0.003, Exp(B)=0.88) و پاداش درك شده رفتار ناسازگار(P=0.005, Exp(B)=0.82) بود (R2=33%). پيشگويي كننده­هاي بستن كمربند ايمني بخاطر حفظ سلامتي سازه هاي قصد(P<0.001, Exp(B)= 1.41)، هزينه هاي پاسخ درك شده(P<0.001, Exp(B)=0.82) و پاداش درك شده رفتار ناسازگار(P=0.003, Exp(B)=0.78) (R2=39%) و پيشگويي كننده­هاي بستن كمربند ايمني بخاطر اجبار قانون، سازه‌هاي قصد(P=0.005, Exp(B)= 1.20)، خودكارآمدي(P<0.001, Exp(B)=1.18) و پاداش درك شده رفتار ناسازگار(P=0.011, Exp(B)=0.82) بود (R2=35%). نتيجه‌گيري: علاوه بر وضع قوانيني مبني بر اجباري‌بودن بستن كمربند ايمني كه از طريق خودكارآمدي و كاهش پاداش درك‌شده موجب افزايش استفاده از كمربند مي‌شود، راحتي كمربند ايمني با دو مكانيسم كاهش درك مشكلات رفتار بستن كمربند ايمني و كاهش فوايد و پاداش استفاده‌نكردن از كمربند ايمني در افراد با ديدگاه حفظ سلامت موجب افزايش بستن كمربند ايمني مي‌شود.

Background and Objective: The aim of this study was to evaluate the constructs of protection motivation theory (PMT) for predicting seat-belt use in front seat passenger on urban transportation. Methods: In this cross sectional study, 328 participants who traveled in urban streets during the past week as a front seat passenger during February to May 2018 were selected through multistage cluster sampling. A questionnaire including demographic characteristics, items related to PMT’s constructs, and seat-belt use behavior were used to collect data. Data were analyzed using SPSS 22. Results: In this study, 234 participants (71.3%) used seat-belts as front seat passenger of whom 27.7% (n=91) used seat-belt on mandatory law, and 43.6% (n=143) used seat-belts for personal safety. The predictors of using seat-belt were intention (P<0.001, Exp (B)= 1.28), self-efficacy (P=0.031, Exp(B)=1.09), perceived response costs (P =0.003, Exp(B)=0.88), perceived reward of unsafety behavior (P=0.005, Exp(B)=0.82). The predictors of using the seatbelt for safety were intention (P<0.001, Exp(B)= 1.41), perceived response costs (P<0.001, Exp (B)=0.82), perceived reward (P=0.003, Exp(B)=0.78). The predictors of using seat-belt as law forcing was the intention (P=0.005, Exp(B)= 1.20), self-efficacy (P<0.001, Exp(B)=1.18), perceived reward (P=0.011, Exp(B)=0.82). Conclusion: In addition to the mandatory seat belt law which, through self-efficacy and reducing the rewards of not using the seat belt increases the seat-belt use, the convenience of the seat belt with two mechanisms for reducing the perceived barriers to seat belt and reducing the benefits and rewards of not using the seat belt in people with view of maintenance safety increases seat-belt use.