طبقۀ خلاق : كاوشي در امكان‌هايِ شكل‌گيري اجتماعات و اقتصاد خلاق در تهران

Creative Class: An Inquiry into the Possibilities of Formation of Creative City in Tehran

نظريۀ شهر خلاق، تلاشي براي پاسخ‌دادن به تغييرات فزآيندۀ سرمايه در اقتصادهاي شهري عصر اطلاعات است. در اين نظريه، شكل‌گيري طبقۀ خلاق در بستر: اقتصاد خلاق و ايجاد مزيت رقابتي براي جذب طبقۀ خلاق، ضروري است؛ به ‌اين معنا شكل‌گيري شهر خلاق، حاصل هم‌افزايي سه ستون اصلي است: اقتصاد خلاق، طبقۀ خلاق و اجتماعات خلاق. در اين پژوهش، ابتدا با بررسي شاخص‌‌هاي اقتصادي و اجتماعي، بسترهاي شكل‌گيري اقتصاد خلاق در تهران بررسي شد، سپس با استفاده از روش نظريۀ مبنايي، امكان‌پذيري شكل‌گيري طبقۀ خلاق، اجتماعات خلاق و توليد ثروت از خلاقيت آزموده شد. اگرچه برخي شاخص‌ها مانند تراكم جمعيت جوان تحصيل‌كرده و سهم شركت‌هاي دانش‌بنيان در تهران از ظرفيت‌هاي شكل‌گيري شهر خلاق در تهران‌اند، شاخص‌هاي اقتصادي ديگر مانند نابرابري، بيكاري و سهمِ بسيار اندك كسب‌وكارهاي نوين از كل اقتصاد تهران، امكان شكل‌گيري شهر خلاق را ضعيف مي‌كند. علاوه بر اين، يافته‌ها نشان مي‌دهد شايد بتوان كنش‌ خلاق اقتصادي را در تهران ديد؛ اما نشانه‌اي از رشد طبقۀ خلاق ديده نمي‌شود كه قادر است با خلاقيت، توليد ثروت كند. در اين باره دو پارادايم شناسايي شد. شكل‌گيري اجتماعات خلاق به‌واسطۀ شكل‌گيري «قبايل شهري» در پارادايم گنگ‌هاي خلاقيت امكان‌پذير نيست و شهر به‌جاي آنكه بستر پيوند افراد خلاق باشد، زمينۀ گسست است. در پارادايم دوم نشانه‌هايي از شكل‌گيري اقتصاد خلاق ديده مي‌شود كه پيوند ضعيف با جامعۀ ايران، ميل شديد به سرمايه‌گذاري و خروج از ايران و نگراني از انحصارات اقتصادي و اجتماعي، مانع شكل‌گيري آن در قامت يك طبقۀ خلاق است.

The theory of Creative city has been an attempt to respond to changes in modern cities problems in information society. In this theory, cities attract more capital by using creative class abilities in the context of the creative economy and by creating a competitive advantage to attract the creative class. The formation of the creative city is the result of the convergence of three main pillars: the creative economy, the creative class, and the creative community. In this research, first, we examined the economic and social indices of the creative economy in Tehran, and then, using the grounded theory approach, investigated the feasibility of creative class formation and creative communities and also the production of wealth from creativity. Although indicators, such as the educated young population and the rate of knowledge-based firms in Tehran, are among Tehran creative capacities but other economic indicators such as inequality, unemployment and the very small share of new businesses in Tehran's entire economy are preventing the rise of a creative city. Also the findings suggest that creative economic action may be seen in Tehran, but there is no sign of the growth of the class that is able to generate wealth by using creativity. The creation of creative communities is not possible due to the formation of "urban tribes" in Tehran, and the city is a rift rather than a context of creative people. In another paradigm of low prevalence, there are signs of the emergence of a creative economy that has a weak link with Iranian society, a strong desire to invest and exit Iran, and fears of economic and social monopolies prevent it from emerging as a creative class.