اكباتان، اولين رقم چغندرقند ايراني مقاوم به ريزوكتونيا و متحمل به ريزومانيا

Ekbatan: The First Iranian Sugar beet Cultivar with Resistance to Rhizoctonia and Tolerance to Rhizomania

استفاده از ارقام مقاوم بهترين روش كاهش خسارت بيماري پوسيدگي ريشه و طوقه و ريزومانيا در ‌چغندرقند مي‌باشد. به منظور تهيه رقم مقاوم، در سال 1382 ژنوتيپ‌هاي چغندرقند در شرايط آلودگي مصنوعي به ريزوكتونيا ارزيابي و يكي از گرده‌افشان‌ها به‌عنوان مقاوم‌ترين توده به ريزوكتونيا (SB19) انتخاب شد. در سال 1383 از ريشه‌هاي سالم اين توده لاين‌هاي خودگشن و در سال 1384 بذر هيبريد تهيه شد. هيبريدهاي انتخابي طي دو سال و در مناطق مختلف مورد مقايسه عملكرد قرار گرفتند و همزمان مقاومت لاين‌هاي گرده‌افشان در ميكروپلات‌هاي ايستگاه همدان مورد ارزيابي قرار گرفت. نتايج نشان داد كه ميانگين عملكرد شكر هيبريدي كه والد پدري آن سپس به عنوان والد پدري رقم اكباتان انتخاب شد 10/2 تن در هكتار و شاخص بيماري والد پدري آن 2/16 بود. در سال 1386، ميانگين عملكرد شكر اين هيبريد در مناطق غير آلوده و آلوده به ترتيب 9/1 و 7/0 تن در هكتار بود. بر اساس نتايج ارزيابي عملكرد و مقاومتبه ريزوكتونيا، ده لاين برتر انتخاب و در سال 1388 به منظور تهيه هيبريد مقاوم به ريزوكتونيا و متحمل به ريزومانيا، از تلاقي آن‌ها با دو والد مادري مقاوم به ريزومانيا 18 هيبريد تهيه و طي سال‌هاي 1389 و 1390 در سه منطقه مختلف كه داراي آلودگي طبيعي به بيماري بودند، مقايسه عملكرد شدند. ميانگين عملكرد دوساله شكر هيبريد SB36×7112) × S1-24) كه در نهايت به عنوان رقم اكباتان نامگذاري شد، در اين مناطق به ترتيب 8/7، 8/9، 9/3 تن در هكتار بود. به‌طوركلي نتايج نشان داد كه عملكرد و مقاومت رقم اكباتان، مشابه رقم مقاوم خارجي بود. زمان لازم براي رسيدن به %90 جوانه‌زني بذر اكباتان 80 ساعت ثبت شد كه بسيار سريع‌تر از رقم‌هاي فلورس و جلگه بوده و بيانگرسرعت‌بالاي جوانه‌زني اين رقم مي‌باشد.

Using resistant cultivars is the best way to reduce damages caused by sugar beet root rot and rhizomania. In order to develop resistant cultivar to these diseases, sugar beet genotypes were evaluated under artificial inoculation to rhizoctonia and one of the pollinators was selected as the most resistant population to rhizoctonia (SB19) in 2003. Self-fertile lines and hybrids were derived from non-inoculated roots of this population in 2004 and 2005, respectively. Selected hybrids were compared in terms of yield in different regions for two years and also pollinator lines were evaluated in terms of resistance under micro plot conditions in Hamedan. Results showed that sugar yield of a hybrid that its pollinator was selected as Ekbatan cultivar’s pollinator was 10.2 t.ha-1 and decease index of its pollinator was 2.16. Average sugar yield of Ekbatan in infested and non- infested regions with rhizoctonia was 9.1 and 7.0 t.ha-1, respectively. According to the results of yield and resistance to rhizoctonia evaluation, 10 superior lines were selected. In order to obtain resistant hybrid to rhizoctonia as well as tolerant torhizomania, 18 hybrids were developed by crossing those 10 superior lines with some male sterile lines that were resistant to rhizomania. Yield comparison of the hybrids was performed in three different regions that were naturally infested with rhizoctonia and rhizomania during 2010 and 2011. Two-years averages of sugar yield for (7112*SB36)*S1-24 hybrid that was released as Ekbatan in those regions were 8.7, 8.9 and 9.3 ton.ha-1, respectively. In general, results indicated that yield and resistance of Ekbatan cultivar was similar to the foreign resistant cultivar. The time needed to reach 90% seed germination by Ekbatan was 80 hours that is faster than that for Flores and Jolgeh cultivars. This indicates the higher germination rate of this cultivar.