بررسي تاثير توسعه مالي بر فرار مالياتي در ايران

The Effect of Financial Development on Tax Evasion in Iran

فرار مالياتي جزء اصلي فعاليت‌هاي زيرزميني بوده و توسعه بخش مالي به عنوان يكي از مهم‌ترين بخش‌هاي اقتصاد هر كشور مي‌تواند ميزان آن را تحت تاثير قرار دهد. تحقيق حاضر تلاش مي كند پاسخي به اين سوال دهد كه آيا توسعه بخش مالي در ايران مي‌تواند منجر به كاهش فرار مالياتي شده و اقتصاد زيرزميني در كشور را كاهش دهد يا خير؟ براي اين منظور پس از مشخص كردن عوامل به وجود آورنده فرار مالياتي، اندازه آن در ايران با استفاده از روش علل چندگانه - شاخص چندگانه (MIMIC)، به كمك نرم افزار آموس و با روش حداكثر درست نمايي برآورد شده و با استفاده از اطلاعات جانبي، سري زماني اندازه نسبي و مطلق آن طي دوره زماني 94-1357 محاسبه و تاثير توسعه مالي بر فرار مالياتي در كشور با به‌كارگيري داده‌هاي سري زماني و با استفاده از آزمون كرانه‌اي در مدل خودرگرسيون برداري با وقفه‌هاي گسترده بررسي شده است. نتايج برآورد سري زماني فرار مالياتي نشان‌دهنده اين است كه روند فرار مالياتي در ايران طي سال‌هاي مورد بررسي با وجود نوسانات عمده در مجموع افزايشي بوده است. يافته‌هاي حاصل از برآورد تاثير توسعه مالي بر فرار مالياتي نيز بيانگر اين است كه توسعه مالي كشور در بلندمدت و نيز در كوتاه‌مدت (با يك وقفه) تاثير منفي و معني‌دار بر حجم فرار مالياتي داشته و عامل مهمي در محدودسازي بازار زيرزميني و فرار مالياتي است. همچنين افزايش تورم در بلندمدت منجر به افزايش فرار مالياتي در كشور شده و در مقابل، افزايش توليد ناخالص داخلي، عاملي در جهت ممانعت از رشد بيشتر اقتصاد زيرزميني و فرار مالياتي است.

Tax evasion constitutes a major component of underground activities and development of financial sector -as one of the most important sectors in every country can affect its size. Considering the importance of this issue, this study tries to investigate the relationship between financial development and tax evasion and provide an answer to this question: can financial development in Iran reduce tax evasion? This study estimates the volume of tax evasion in Iran by using multiple-indicators -multiple causes (MIMIC) model and maximum likelihood method in AMOS software, for the period of 1978-2016. Then the effect of financial development on tax evasion is investigated by using ARDL Bounds test method. The results show that despite some fluctuations, volume of tax evasion has been generally increasing over the underlying period. The results of the estimation of the effect of financial development on the tax evasion indicate that financial development in Iran in long-run and short-run (with one lag) has a negative and significant impact on the tax evasion. Also, findings show that an increase in inflation, increases tax evasion and increase in GDP reduces tax evasion