پديد آورندگان :
طاهرخاني، سكينه دانشگاه آزاد اسلامي تهران - واحد تهران مركزي , بهروزي، مهرناز دانشگاه آزاد اسلامي تهران - واحد تهران مركزي - گروه تاريخ و باستان شناسي , كلبادي‌نژاد، مريم دانشگاه آزاد اسلامي تهران - واحد تهران مركزي - گروه تاريخ و باستان شناسي
كليدواژه :
حق اجتماعي , عمران و عمارت , پيشه وران , قانون , تيموريان
چكيده فارسي :
حق اجتماعي يكي از مؤلفه‌هاي حقوق شهروندي است كه رفاه و امنيت اجتماعي شهروندان را مورد توجه قرار مي‌دهد. اين حق شامل: عمران و بازسازي شهرها و روستاها، وجود اصناف مختلف، قوانين و اجراي آن مي‌شود. بدين‌گونه با توجه به مؤلفه‌هاي شهروندي در ايران اسلامي، چگونه حق اجتماعي شهروندي در دوره تيموريان با توجه به ساختار حكومتي اين سلسله، مورد توجه نظري و عملي حاكمان بوده؟ مسأله اين پژوهش است. بدين‌گونه هدف پژوهش تبيين مؤلفه‌هاي حق اجتماعي شهروندان در دوره تيموريان است. جهت بررسي متغيرهاي حقوق شهروندي و حكومت تيموريان، از روش توصيفي ـ تحليلي و تاريخي ـ اسنادي با توجه به شيوه گردآوري اطلاعات كتابخانه‌اي استفاده شد. پس از بررسي و تحليل مؤلفه‌ها، اين نتايج به دست آمد: حق اجتماعي شهروندي يا رفاه و آسايش و امنيت اجتماعي شهروندان تحت حكومت تيموريان، وابسته به دوره‌هاي صلح يا جنگ بود. در زمان آسايش، تيموريان، براي رونق و عمران نه‌تنها عده بسياري از معماران، هنرمندان و صنعت‌كاران را از شهرهاي ديگر به سمرقند و هرات كوچاندند، بلكه فرامين كاربردي نيز جهت آبادكردن زمين‌ها و عدم مهاجرت روستاييان به شهرهاي ديگر صادر نمودند. با رونق شهرها و آباداني مكان‌هاي مختلف، اصناف مختلفي همچون معماران، هنرمندان، منجمان، طبيبان، تجار و صنعت‌كاران در اين دوره شكل گرفت. قوانين جاري بر آن‌ها بر مبناي دو قاعده عرفي (ياساي چنگيزي) و شرعي (قوانين اسلامي) بود، اما به تدريج در دوران شاهرخ قوانين تنها بر اساس اصول شرع اسلامي اعمال شد. بدين‌ترتيب در دوره صلح، نظارت دقيق بر اجراي فرامين و قوانين صادره موجب رشد و شكوفايي شهرها و رونق و آباداني روستاها به ويژه در خراسان گشت و پيرو آن، از امنيت حاصل‌شده از آن، اصناف رونق گرفتند، اما با ضعف حكومت مركزي و بي‌نظمي حاصل از آن، نظارت بر قوانين و اجراي فرامين، رو به سستي گراييد كه موجب سوءاستفاده عمال و مأموران اجرايي و در نتيجه اجحاف و ظلم در حق شهروندان شد. بنابراين حق اجتماعي شهروندان در دوره تيموريان در رابطه مستقيم با ساختار حكومتي تيموريان و قدرت مركزي بود.
چكيده لاتين :
Social right is one of the components of the rights of citizenship that attend to the welfare and social security
of citizens. This right includes: the construction and reconstruction of cities and villages; the existence of
various guilds; and the rules and enforcement of laws. The research question is: How was the social right of
citizenship during the Timurid period to be regarded as theoretical and practical by the rulers, given the
governance structure of this dynasty? Thus, the aim of the study is to explaining the components of civil
rights of citizens in the Timurid period. It was used to study the variables of citizenship rights and the
Timurid rule, the descriptive-analytical and historical-documentary method according to style of collecting
library information. After analyzing the components, these results were obtained: The social right of
citizenship or the welfare and social security of citizens under the rule of Timurid was dependent on periods
of peace or war. Timurid in the time of peace, for prosperity, they not only did emigrate many architects,
artists and industrialists from other cities to Samarkand and Herat; they also issued commemorations for
reclaiming the lands and not migrating villagers to other cities. With the flourishing of different cities and
places, they were formed different types of guilds, such as architects, artists, astronomers, physicians,
tradesmen and industrialists in this period. The current laws on them were based on two customary rules
(Yasa Chingiz) and Shari'a (Islamic law); but gradually, in during the Shahrokh era, the laws were only
applied on the basis of Islamic religious principles. So, in the period of peace, strict monitoring on the
implementation of decrees and laws issued has caused the growth and prosperity of the cities and the
prosperity of villages especially in Khorasan. Thereinafter, the guilds flourished. But, with the weakness of
the central government and the disorderly resulting from it, it went down to monitor laws and enforce decrees, and this caused to exploit the agents and executives, As a result, the citizens were abused by them.
So, the social right of citizens during the Timurid period was in direct relation with the structure of Timurid
goverment and central authority.
