تحليلي بر روند تغييرات كاربري اراضي و فرصت‌ها و موانع پيشرفت و رشد شهري(مطالعه موردي: شهر زابل)

An Analysis of Land Use Changing and Opportunities, Obstacles to Growth and Urban Development (Case Study: Zabol City)

هدف اصلي اين تحقيق تحليلي برروند تغييرات كاربري اراضي و ارزيابي فرصت‌ها و موانع پيشرفت و رشدشهر زابل مي باشد.بدين منظور تصاوير ETM، TIRS و OLI ماهواره لندست 5، 7 و 8 در بازه زماني 1394-1365 انتخاب گرديد.سپس شاخص ها در دوگروه عوامل داخلي و خارجي طبق نظركارشناسان دلفي استخراج گرديد.نتايج نشان داد كه در شهر زابل بيشترين تغييرات كاربري اراضي؛در بخش اراضي كشاورزي به اراضي ساخته شده به خاطر افزايش جمعيت و نياز به مسكن و ساير كاربري هاي مورد نياز شهري صورت گرفته است.به طوري كه در طي 29 سال مورد مطالعه،اراضي ساخته شده از 2578.10 هكتار درسال 1365 به 3419.92 هكتار درسال 1394رسيده است.همچنين نتايج حاصل از مدل هلدرن درشهر زابل نشان داد كه درفاصله ي سال هاي 1365- 1394 حدود 85 درصد از رشد فيزيكي شهر،مربوط به رشد جمعيت و 15 درصد رشد،مربوط به رشد افقي و اسپرال شهر بوده است كه به كاهش تراكم ناخالص جمعيت و افزايش سرانه ي ناخالص زمين شهري منجر شده است.شهر زابل از نظر عوامل داخلي وخارجي دچار ضعف بوده اما شدت آن درعوامل خارجي بيشتر بوده،اما با توجه به تهديدهاي جدي،شهر زابل با ضعف روبه رو بوده و نوع استراتژي آن از نوع تدافعي نيز حاصل شده است.بدين ترتيب مي توان گفت توسعه شهر زابل طي سالهاي 1394-1365 نامتوازن بوده كه نشانگر تغييرات بي رويه اراضي كشاورزي به ساخته شده كه نيازمند هدايت،رشد و توسعه شهر با برنامه هاي مطلوب است.به عبارتي دركنار تامين احتياجات مسكن و ساير خدمات مورد نياز شهرها از ساخت و سازهاي بي رويه جلوگيري كرد.

The main purpose of this research is to analyze the process of land use change and evaluate the opportunities and obstacles to the progress and growth of Zabol city. For this purpose, ETM, TIRS and OLI Landsat 5,7 and 8 satellite images were selected for the period of 1395-1365.Then the indicators were extracted in two groups of internal and external factors according to Delphi experts.The results showed that in Zabol City most land use changes were made in the agricultural land area due to population increase and the need for housing and other urban needs. So, during the29 years of study, the lands constructed from 2578.10hectares in1365 reached 3419.92 hectares in1394.Also,the results of the Heldron model in Zabol City showed that around85% of the city's physical growth in the years 1365- 1394 was related to population growth and15% growth,related to the horizontal and sparse growth of the city, which reduced the density Gross population and an increase in per capita gross urban land. Zabol city was weak in terms of internal and external factors, but its severity was higher in external factors,but due to serious threats,Zabol city was in weak condition and its strategy was defensive. Thus, it can be said that the development of Zabol in the year1394-1365 is unbalanced, which indicates the landless changes in agricultural lands that need to guide,grow and develop the city with desirable programs.In other words,in addition to meeting the requirements of housing and other services needed by cities,they would prevent unnecessary construction.