كيفر توهين و دشنام اشخاص از ديدگاه فقهاي مذاهب اسلامي و حقوق ايران و افغانستان

Punishment Prescribed for Insulting and Cursing People from the Viewpoints of Jurisprudents of Different Islamic Schools of Thought and in Iran and Afghanistan Legal Systems

توهين و دشنام، رفتاري است كه مستقيماً حيثيت و تماميت معنوي و كرامت انسانها را نشانه مي­‌گيرد. هم­‌چنان­‌كه اين رفتار موهن، در مذاهب اسلامي گناه و مستوجب عقاب دنيوي (حسب مورد، حد يا تعزير) دانسته شده است، در نظامهاي حقوق كيفري نيز جرم و مستحق مجازات قلمداد شده است. اصلي‌ترين مبناي جرم­‌انگاري اين رفتار در نظامهاي حقوقي نيز صدمه مستقيم به كرامت و حيثيت و شأن انسانهاست. از جمله اين نظامها، حقوق كيفري ايران و افغانستان است كه اين رفتار را جرم دانسته و با مجازات روبه­‌رو كرده­‌اند. با اينكه در اصل جرم­‌انگاري توهين و دشنام، هر دو نظام حقوقي اشتراك دارند ليكن در باب ماهيت و مصاديق، داراي تفاوتهاي بارزي هستند. در عين حال، مذاهب اسلامي، چندان در باب ماهيت و مصاديق و كيفر اين جرم، اختلاف­‌نظر ندارند. با اين توضيح كه در فقه اماميه، گوينده كلمات اهانت­‌آميز، كنايه يا آزاردهنده تحت عنوان توهين و دشنام تبيين شده و داراي تعزير است، در فقه اهل­‌سنت نيز با موهنين برخورد شديد صورت گرفته است. همه فقهاي مذاهب اهل‌سنت، اهانت به شخص را از جمله رذايل اخلاقي در اسلام دانسته و از نيكوهيده­‌ترين رفتارها شمرده است، چنانچه دشنام، توهين، سخن يا رفتاري كه به نحوي موجب تحقير ديگري شود مستحق تعزير است. در اين نوشتار، به بررسي مفهوم و مصاديق و كيفر توهين و دشنام به اشخاص و تحليل رويكرد مذاهب اسلامي و نيز حقوق كيفري ايران و افغانستان نسبت به آن پرداخته مي­‌شود.

Insult and curse are the acts which directly belittle the peoples’ prestige, spiritual integrity and dignity. These acts both in Islamic Jurisprudence and penal legal systems are prescribed as crime and they are punishable. The direct injury caused to the peoples’ dignity and prestige is the main legal base for criminalization of the acts in legal systems. Legal systems in Iran and Afghanistan have also criminalized the acts and prescribed punishment for them. Unlike the similarity of the two legal systems regarding criminalization of insult and curse, their nature and examples differ from each other in these two legal systems. In Shia Jurisprudence the person who uses the language of insult, quip or hurt is recognized as insulter or curser and is punishable under the “Ta‘zir laws”. In Sunni Jurisprudence the acts are not admissible and Sunni Jurists have recognized the acts as immoral and blamable. an‎d the insult and curse are punishable as “Ta‘zir” if they belittle the one subject to them. In this article we are to study the concept and examples and punishments prescribed for insulting and cursing people through analyzing the approaches followed by Jurisprudence of Islamic Schools of thought and Iran and Afghanistan legal systems.