تاثير نظام زمين‌داري بر اقتصاد روستايي و زندگي كشاورزان ايران در عصر صفويه (از شاه‌عباس اول تا سقوط اصفهان)

The Impact of the Land System on the Rural Economy and the Life of the Farmers in Iran in Safavid Era (from Shah Abbas the First to the Fall of the Isfahan)

موضوع زمين، مالكيت، نظام زمين‌داري و سياست حكومت در اين باره و تعامل جامعه و حكومت در اين زمينه در تاريخ ايران اغلب از جمله عوامل تأثيرگذار بر تغيير و تحولات اقتصادي و اجتماعي و سياسي بوده است. دوران صفوي با توجه به استمرار طولاني‌مدت حكومت، از اين نظر دربردارنده‌ي نكات و تجارب فراواني است. اين پژوهش در پي تبيين اين مسئله است كه در عصر صفوي به‌ويژه از دوره‌ي شاه‌عباس اول در مناطق روستايي و كشاورزي ايران چه الگويي از نظام زمين‌داري مورد استفاده قرار گرفته و اين موضوع چه تأثيري بر زندگي روستاييان و از سوي ديگر بر تعامل اين بخش از جامعه و حكومت داشته است؟ يافته‌هاي اين پژوهش نشان مي‌‌دهد كه با توجه به چارچوبي كه حكومت صفوي براي مالكيت زمين‌ها و برداشت محصول در نظر گرفته بود، در مجموع و در برابر ماليات‌ها و تكاليفي كه متوجه كشاورزان بود، منافع كمتري عايد آن‌ها مي‌‌شد. چنين شرايطي در بلندمدت به شكل‌گيري و گسترش شكاف بين كشاورزان، به‌عنوان بخش مهمي از جامعه و حكومت منجر شد. اين پژوهش به روش تاريخي، توصيفي-تحليلي و با استفاده از منابع كتابخانه‌اي انجام شده و از آنجا كه موضوع زمين‌داري همچنان به‌عنوان يكي از مسائل مهم جامعه‌ي ايران مطرح است، مي‌تواند با تبيين يك تجربه‌ي تاريخي، نكاتي كاربردي عرضه كند.

The subject of land, ownership, the land ownership system and the government policy and community engagement with government in Iranian history have been among the influential factors on the economic, social, and political changes. Safavid era due to the long-term sustainability of the government includes many tips and experiences. This research seeks to explain the subject that in the Safavid era especially from the era of Shah Abbas the first, what model of the land system has been used in rural and Iranian agriculture? an‎d does this affect the lives of villagers and on the other hand, how has it interacted with this part of society and government? The findings of this study indicate that, the Safavid regime’s framework for land ownership and harvest, in total, compared to taxes and duties dictated, had less benefits for farmers. Such conditions in the long run lead to the formation and expansion of the gap between farmers as the main part of the society and the government. This research has been conducted in a historical, descriptive analytic manner using library resources and since the issue of land management continues to be one of the most critical issues of Iranian society, this research by using historical experiences can present practical tips.