ويژگيهاي بوم‌شناختي زيستگاه زادآوري سمندر لرستان در مقياس محلي

Ecological Characterization of the breeding habitat of Luristan newt (Neurergus kaiseri) at local scale

مشخصه يابي زيستگاه گونه ها سابقه طولاني در بوم شناسي حفاظت دارد. علي رغم حساسيت بالاي دوزيستان به تغييرات محيطي، وابستگي هاي زيستگاهي بسياري از گونه هاي آن ناشناخته است. سمندر لرستان يكي از گونه هاي نادر و بومي ايران است كه در چشمه هاي كوه هاي زاگرس زادآوري دارد. با اين وجود، مديران حفاظت در مورد زيستگاه و بوم شناسي اين گونه با خلاء اطلاعاتي روبرو هستند. در مطالعه حاضر با بررسي و مقايسه ويژگي هاي 20 بدنه آبي حضور سمندر لرستان با 20 سايت عدم حضور، به شناسايي عوامل كليدي مؤثر بر اشغال سايت زادآوري توسط اين گونه پرداختيم. به اين منظور، در فصل زادآوري گونه (فروردين تا تير ماه)، 13 متغير زيستگاهي در آبگيرهاي حضور/عدم حضور اندازه گيري و ثبت گرديد. براي شناسايي مهمترين عوامل در تمايز سايت هاي اشغال شده از اشغال نشده، از تحليل مؤلفه هاي اصلي استفاده شد. سپس، داده ها با استفاده از مدل رگرسيون لجستيك بر مبناي نرخ درستنمايي تاوانيده براي محاسبه پارامترهاي مدل، تحليل شد. نوع بستر، سرعت جريان آب، درصد سطح سايه انداز بر بدنه آبي و اكسيژن محلول بعنوان مهمترين عوامل تعيين كننده اشغال سايت هاي زادآوري توسط سمندر لرستان تعيين شدند. در مقايسه، درستنمايي حضور سمندر لرستان در آبهاي آرام با سطح سايه انداز بالا، محتواي اكسيژن بالا و بستر قلوه سنگي بيشتر است. طبق نتايج حاصل از اين مطالعه، تغيير ساختار زيستگاه اين گونه به شدت ميتواند بر ويژگيهاي فيزيكي و شيميايي آن و در نهايت احتمال اشغال سايت توسط گونه تأثير بگذارد. اين اطلاعات علاوه بر افزايش آگاهي مديران در برنامه ريزي هاي حفاظت، ميتواند مبنايي براي طرح ريزي مطالعات دقيق تر در مورد بومشناسي زيستگاه اين گونه باشد.

Characterizing habitats has a long history in conservation ecology of species. In spite of high sensitivity of amphibians to environmental changes, habitat associations of many of these species are unknown. Neurergus kaiseri, native to Iran, is a threatened newt species that breeds in springs of Zagros Mountains. There is a lack of information about its ecology and habitat. We compared ecological characteristics of 20 occupied with 20 unoccupied springs by Kaiser’s newt to identify key factors affecting the breeding site selection by this species. In total, we investigated and measured 13 habitat variables in occupied and unoccupied water-bodies during the breeding season, April to June. We applied principal component analysis (PCA) to identify the most important factors in discriminating occupied from unoccupied sites and a logistic regression model based on penalized likelihood ratio to estimate the logit parameters in R. Bed type, water flow rate, shading area, and dissolved oxygen were the most important factors in occupying water-bodies by Kaiser’s newt. The likelihood of species presence was comparatively higher in sites with slow water flow, high dissolved oxygen, cobble substrate, and high shading area. Habitat alteration may highly affect physical-chemical characteristics of the species breeding habitat, and hence the probability of its occurrence. This study provides insight into breeding habitat use by this threatened species and can be used as a basis for further studies on the species habitat ecology.