بررسي تفاوتهاي ريخت‌شناختي جمجمه پلنگ ايراني(Panthera pardus saxicolor) در زاگرس و نواحي كوهستاني شمال و شمال شرقي كشور به روش ريخت‌سنجي هندسي

Cranial morphometric variations of Persian leopard (Panthera pardus saxicolor) from the Zagros mountains and northern and northeastern mountainous areas based on Geometric morphometric analysis

پلنگ ايراني بزرگترين گربه‌سان ايران است كه در اكثر نواحي ايران، به جز مناطق كويري زندگي مي‌كند. نواحي كوهستاني واقع در شمال و شمال شرقي كشور و همچنين رشته كوه زاگرس را ميتوان مهمترين نواحي پراكنش اين گونه در ايران قلمداد نمود. با توجه به تفاوت در اقليم، تيپهاي پوشش گياهي و نوع طعمه‌هاي متفاوت پلنگ، همچنين از هم‌ گسيختگي زيستگاه‌هاي يكپارچه بين اين دو منطقه، بروز تفاوتهاي ريختي در بين پلنگهاي اين دو ناحيه محتمل به نظر مي‌رسد. از اين رو الگوي ريختي شكل جمجمه پلنگ با استفاده از روش ريخت‌سنجي هندسي لندمارك پايه مورد بررسي قرار گرفت. براي انجام تحليل شكل، تعداد 41 جمجمه پلنگ از گستره وسيعي از پراكنش گونه تهيه و در سه نماي پشتي، شكمي و جانبي عكسبرداري و لندمارك‌هاي مورد نظر جانمايي شدند. از تحليل پروكراست براي حذف اثر پارامترهاي غير شكل جايگاه لندمارك‌ها و از آناليز تابع تشخيص براي بررسي نحوه تفكيك‌پذيري نمونه‌ها استفاده شد. نتايج اين پژوهش نشان داد جمجه پلنگهاي اين دو ناحيه از نظر ريختي متفاوت بوده و بيشترين تفاوتها را در ناحيه كمان زيگومات، استخوان پس‌سري و شروع استخوان بيني در پيشاني نشان مي‌دهند. تفاوتهاي ريخت‌شناختي جمجمه پلنگ در اين دو ناحيه را ميتوان ناشي از الگوي رشد آلومتري متفاوت، تاثير ويژگي‌هاي زيستگاهي متفاوت و يا تفاوت در ساختار ژنتيكي جمعيتهاي پلنگ در اين دو ناحيه از ايران قلمداد نمود.

Persian leopard is considered as the largest feline in Iran, which has the wide distribution along the Alborz and the Zagros mountains. Considering the differences in climate, vegetation types, dietary habits, as well as the substantial fragmentation in their habitats in the two mountainous areas, morphological variation of the species in the two areas it looks probable. A landmark-based geometric morphometric analysis was performed using high quality 2D pictures from the dorsal, lateral, and ventral views of 42 Persian leopardʼs skulls. Procrust Analysis was used to remove the effect of none-shape parameters in landmark points and Discriminant Analysis was carried out to verify the differences between skulls in the two study areas. Our results revealed that the skulls of the two ranges of mountains are different in their overall shape, as we found the significant differences in zygomatic arch, occipital bone and nasal suture of frontal bone between the two dataset. This could be resulted from different allometric growth pattern, habitat characteristics and environmental parameters, and genetic variation among the populations of the species in this two geographic ranges.