مطالعه كروموزومي گياه يونجه زرد (Melilotus officinalis (L.) Lam.) تحت آلودگي معدن سرب و روي زه آباد قزوين

chromosomal study of yellow sweet-clover (Melilotus officinalis (L.) Lam.) under heavy metals pollution of lead and zinc mine of Zeh Abad, Qazvin

گونه گياهي يونجه زرد (Melilotus officinalis (L.) Lam.) به طور طبيعي در نزديكي معدن سرب و روي زه‌آباد در استان قزوين رشد مي‌كند. هدف از اين مطالعه تعيين ميزان آلودگي سرب و روي در آب و خاك محل نمونه‌برداري و بررسي تاثير طولاني مدت اين آلاينده‌ها در رفتار ميوزي و نازايي دانه‌هاي گرده در گونه يونجه زرد مي‌باشد. آناليز شيميايي آب و خاك محل نمونه‌برداري به روش ICP-MS نشان دهنده وجود فلزات سنگين سرب و روي با غلظتي بسيار بيشتر از حد استاندارد مي‌باشد. اثر خاك و آب آلوده به فلزات سنگين سرب و روي بر روي گياه يونجه زرد با مطالعه درصد ناهنجاري‌هاي ميوزي در سلول‌هاي مادر دانه گرده، مورد مطالعه قرار گرفت. با توجه به افزايش ناهنجاري‌هاي ميوزي، كاهش شاخص‌ميوزي و كاهش توانايي حيات دانه‌هاي گرده در گياه آلوده، نتايج نشان داد كه خاك و آب آلوده به فلزات سنگين داراي اثرات قابل ملاحظه‌اي بر روي تقسيم ميوزي سلول‌هاي مادر گرده در گياه آلوده نسبت به گياه شاهد مي‌باشند و مي توانند باعث سميت ژنتيكي در گياه مورد مطالعه شوند. اين داده‌ها نشان مي‌دهد كه گياه يونجه زرد از نظر ميوزي پايدار نمي‌باشد. به طور كلي سلول‌هاي مادر گرده در نمونه‌هاي آلوده افزايش ناهنجاري‌هايي مانند چسبندگي كروموزوم، B كروموزوم، پل، لاگارد، ميكرونوكلئوس، سيتوميكسيس و سه‌قطبي را نشان دادند.

Melilotus officinalis (L.) Lam. belonging to Fabaceae growing in the vicinity of zinc and lead mine around Zeh abad village, Qazvin province, Iran. The aim of this study is determination of amount of zinc and lead pollution in sampled soil and water and find out how M. officinalis is affected by a long-term exposure to pollutants focusing on the meiotic behavior of pollen mother cells (PMCs) and pollen fertility. The chemical analysis of soil and water samples from the studied area by the ICP-MS indicates presence of lead and zinc in a concentration much higher than the standard. The results revealed that polluted soil and water with heavy metals had a significant impeding effect on the division of PMCs in M. officinalis as noticed by the increase in meiosis abnormality percentage, decrease in meiotic index (MI) and pollen fertility compared to the control and can lead to genotoxicity in under study plant. The present data indicate that this species is not meiotically stable. In general, the pollen mother cells of specimen grown in polluted soil exhibited an increased incidence of chromosome stickiness, B-chromosomes, chromosome bridges, laggard chromosomes, micronuclei, cytomixis and formation of tripolar cells.