بايسته‌هاي تعالي اخلاق فردي و اجتماعي در پرتو خوانش زبان‌شناختي قرآن كريم

قرآن كريم به ‌عنوان جامع‌ترين منشور زندگي بشري و نظام‌نامه‌ي سعادت دنيوي و اخروي، اساسي‌ترين منبع معرفت همه‌ي صاحبان عقل سليم است. فهم صحيح معارف راهگشايانه و آموزه‌هاي انسان‌ساز اين متن مقدس كه در قالب همين زبان بشري پديدآورنده‌ي بهترين حيات انساني است، از مهم‌ترين مشغله‌هاي ديرين قرآن‌پژوهان و انديشمندان دين بوده و هست. بي‌شك مباحث سنتي علم بلاغت، به تنهايي بسندگي لازم در استخراج جنبه‌هاي زيبايي‌شناسانه و تبيين معاني متميزانه‌ي قرآن را به‌گونه‌اي علمي و منتظم ندارد، بدين تصور نوشتار حاضر بر آن است تا با استفاده از دانش اساسا ساختاري زبان‌شناسي نوين كه اهميت چنداني براي شمّ زباني قائل نيست، پاره‌اي از بايسته‌هاي قرآني را كه موجب تعالي اخلاق فردي و اجتماعي انسان‌ها بالاخص مسلمانان مي‌شود، كشف و تحليل نمايد. بررسي داده‌هاي قرآني نشان داد كه هر آيه‌اي بر مفهوم‌سازي معيني بنياد نهاده شده است كه فهم آيه مي‌بايست بر اساس همان مفهوم‌سازي انجام پذيرد. لذا در آياتي كه ظاهرا واژه‌اي از جمله حذف شده است، و يا جايگزين واژه‌ي ديگري شده و غيره، ضروري است آيه به همان حالت باقي بماند تا پيام اصلي نهفته در وراي آن به‌دست آيد، چه كلام الله مجيد از طريق كاربست همين ساختارهاي زباني معاني متميزانه‌اي را در حوزه‌هاي مختلف زندگي بشري به‌دست داده است. همچنين جايگزيني واژگاني، كاهش و افزايش هدفمند حجم كلام (ايجاز و اطناب)، كاربست ساخت‌هاي صرفي معنادار(شكل ساخت‌واژي) و امثال آن، از جمله اختيارات متداول دستور هرزباني بالاخص زبان عربي به‌شمار مي‌آيد كه دروراي كاربست هريك از آن‌ها در كلام مجيد، بايسته‌هاي اخلاقي حيات‌بخش و زندگي‌ساز لطيفي نهفته است.

This article has no abstract