مقايسه اثربخشي اصلاح سوگيري شناختي در حالت‌هاي واقعي و دارونما بر سوگيري توجه و سوگيري گرايشي در سوء‌‌مصرف‌ كنندگان مواد افيوني

Comparison of the Effectiveness of Cognitive Bias Correction in Real and Placebo Modes

زمينه و هدف: ناتواني در كنترل مصرف مواد مخدر يكي از جنبه­ هاي اصلي وابستگي به مواد است. بخشي از اين ناتواني، ناشي از وجود سوگيري­ هاي شناختي است كه در نتيجه تماس مداوم افراد با مواد ايجاد مي­شوند. مطالعه حاضر با هدف تعيين و مقايسه اثربخشي اصلاح سوگيري شناختي در حالت­هاي واقعي و دارونما بر سوگيري توجه و سوگيري گرايشي در سوء­­مصرف­ كنندگان مواد افيوني انجام گرفت. روش بررسي: اين يك پژوهش شبه آزمايشي و طرح آن از نوع پيش ­آزمون‌ـ پس ­آزمون با گروه كنترل بود. از بين سوء‌مصرف‌ كنندگان مواد افيوني شهر كرمان در سال 1397، 75 نفر به روش هدفمند انتخاب و به صورت تصادفي و به نسبت مساوي در 3 گروه آزمايش(واقعي)، دارونما و كنترل تقسيم شدند. به منظور اصلاح سوگيري شناختي در دو گروه آزمايش و دارونما، از تكاليف كامپيوتري استفاده شد. اين تكاليف شامل تكليف دات پراب(به منظور اصلاح سوگيري توجه) و تكليف گرايش اجتناب(به منظور اصلاح سوگيري گرايشي) بودند كه در هر جلسه درماني، هر دو تكليف به صورت تركيبي مورد استفاده قرار گرفتند. در گروه واقعي به مدت 8 جلسه، نسخه واقعي تكاليف كامپيوتري اصلاح سوگيري شناختي ارايه گرديد و گروه دارونما نيز به مدت 8 جلسه نسخه دارونماي اين تكاليف را دريافت نمودند، اما گروه كنترل هيچ مداخله ­اي دريافت نكردند. داده ­ها با استفاده از آزمون تحليل كوواريانس چند متغيري تجزيه و تحليل شدند. يافته ­ها: نتايج نشان داد پس از انجام مداخلات، سوگيري توجه در گروه واقعي (57/38=SD؛ 28/28=M) نسبت به گروه دارونما (36/34=SD؛ 16/0=M) و كنترل(33/73=SD؛ 16/3-=M) كاهش معني‌داري يافت و درمان اصلاح سوگيري توجه منجر به كاهش سوگيري توجه شد(05/0≥p)، اما حالت دارونماي اين مداخله، تأثيري در كاهش سوگيري توجه نداشت. در سوگيري گرايشي نيز بين گروه واقعي و دارونما نسبت به گروه كنترل تفاوت معني‌داري مشاهده شد(05/0≥p). نتيجه­ گيري: نتايج مطالعه حاضر حاكي از اثربخشي مداخله اصلاح سوگيري شناختي در اصلاح سوگيري توجه و سوگيري گرايشي سوء­مصرف­ كنندگان مواد افيوني است و مي توان از آن به عنوان مداخله ­اي ­مكمل و كم هزينه در امر درمان اعتياد استفاده كرد.

Background & aim: Inability to control drug use is one of the main aspects of drug dependence. Part of this disability is due to the cognitive biases that result from people's constant exposure to substances. The aim of this study was to determine and compare the effectiveness of cognitive bias correction in real and placebo modes. Methods: The present research was a quasi-experimental study with pretest and posttest design and control group. of Kerman's opiate users in 2018, 75 individuals were selected by purposive sampling and were randomly divided into three equal groups(experimental, placebo, and control). Computer tasks were used to correct cognitive bias in both experimental and placebo groups. These tasks included: dot probe task (to correct attentional bias) and avoidance task(to correct tendency bias) that were used in each treatment session in combination. In the real group for 8 sessions, the real version of the cognitive bias correction task was presented and the placebo group received the placebo version for 8 sessions, but the control group received no intervention. Data were analyzed using multivariate analysis of covariance. Results: The results revealed that after intervention, attention bias in the real group(M=28.28 SD=38.57) compared to the placebo group(M=0.16 SD=34.36) and the control group decreased significantly. A significant decrease was also observed in (SD=33.73 M=16.03) and attentional bias correction treatment decreased attentional bias (p≥0.05), but placebo of this intervention had no effect on attentional bias. There was also a meaningful difference in tendency bias between the real and placebo groups (p≥0.05). Conclusion: The results of the present study indicated the effectiveness of cognitive bias correction intervention on attentional bias and tendency bias in opiate abusers and may be used as a complementary and low cost intervention in addiction treatment.