ارتباط كاربري اراضي و كيفيت منابع آب زيرزميني استان چهارمحال‌وبختياري

The Relationship of Land Use and Quality of Groundwater Resources of Chaharmahal & Bakhtiari Province

آب زيرزمينى اصلي‌ترين منبع آب شرب در اكثر شهرها و روستاهاى ايران مي‌باشد و نيترات و فسفات به‌عنوان‌ يكي از شايع‌ترين آلودگي‌هاي آب زيرزمينى در ايران سلامت مردم را تهديد مي‌كند. اين تحقيق با هدف تأثير كاربري اراضي بر كيفيت آب شرب استان چهارمحال‌وبختياري انجام شد. به اين منظور تعداد 132 نمونه آب از 132 حلقه چاه در نقاط مختلف استان كه براي تأمين آب آشاميدني استفاده مي‌شود تهيه شد و غلظت نيترات و فسفات در نمونه‌ها با استفاده از دستگاه اسپكتروفتومتر اندازه‌گيري شد. نتايج نشان داد غلظت يون‌هاي نيترات در 42/92 درصد نمونه‌ها پايين‌تر از حد مجاز بوده و در 58/7 درصد نمونه‌ها بالاتر از حد استاندارد است. غلظت فسفات در 100 درصد نمونه‌ها پايين‌تر از حد استاندارد جهاني و ايران مي‌باشد. همچنين بين غلظت نيترات و فسفات در سطح 001/0 ارتباط معني‌داري وجود دارد (29/0 =r). طبق نتايج به‌دست‌آمده ميزان نيترات در مناطق مسكوني اختلاف معني‌داري با ميزان نيترات در كاربري‌هاي مرتع، جنگل و باغ دارد (05/0>p). همچنين ميزان فسفات در كاربري‌هاي مسكوني، كشاورزي، مرتع و باغ اختلاف معني‌داري با ميزان فسفات در كاربري جنگل دارد (05/0>p). در حال حاضر كيفيت آب منطقه مورد مطالعه از نظر غلظت نيترات در اكثر نقاط استان و از نظر غلظت فسفات در تمام استان از وضعيت خوبي برخوردار مي‌باشد هرچند در غرب استان غلظت نيترات در 10 نقطه بالاتر از حد مجاز مي‌باشد. ازاين‌رو پايش، تصفيه و دفع بهداشتي فاضلاب‌هاي توليدي و مصرف كمتر كودهاي نيتروژن‌دار بايستي مورد توجه قرار گيرد.

Groundwater is the most important source of potable water in the most of the cities and villages of Iran. Nitrate and phosphate are the greatest current groundwater pollutants that threaten the health of the people in Iran. This research was done with the aim of assessing the effect of land use on the quality of potable water. To this aim, 132 water samples from 132 wells used for drinking purposes in different locations of the province were prepared, and nitrate and phosphate concentrations in samples were measured with a spectrophotometer. The results showed nitrate concentrations in 92.42% of the samples were below the permitted limit, while 7.58% of the samples were higher than standard. Phosphate concentration in 100% of the samples was lower than both the global and Iranian standards. Also, there was significant correlation between nitrate and phosphate concentrations (r = 0.29). According to the obtained results, nitrate concentrations in residential areas were significantly different from those in rangeland, forest and garden land uses (p <0.05). Phosphate concentration in residential areas, agriculture, rangeland and garden land had significant differences with those in forest land use (p <0.05). Now, water quality with regard to nitrate concentration in most parts of the province and phosphate concentration in all parts of province were in compliance with standards, but nitrate concentration was 10 points higher than the permitted level. Therefore, monitoring, purification, wastewater generation and lower consumption of nitrate fertilizer should be considered.