شناسايي دلايل تصادفات مبتني بر الگوهاي ذهني رانندگان برون‌ شهري با استفاده از روش تحليل عاملي

Detection of Cause of Accidents Based on Mental Patterns of Rural Drivers Using Factor Analysis

سابقه و هدف: شناسايي عوامل مؤثر بر تصادفات به‌ ويژه در كشورهاي با درآمد متوسط، گامي مهم در افزايش سطح ايمني راه‌ها و كاهش تلفات است. در مطالعات گذشته اين موضوع از نگاه پليس و يا متصديان جاده‌اي مورد توجه قرارگرفته و به الگوهاي ذهني رانندگان در خصوص دلايل تصادفات توجه نشده است در حالي كه شناسايي اين الگوها مي‌تواند اطلاعات مفيدي در جهت شناسايي دلايل تصادفات ارائه نمايد. هدف اصلي از اين تحقيق پژوهش شناسايي الگوهاي ذهني رانندگان در خصوص علل تصادفات است. روش بررسي: در اين پژوهش از تحليل عاملي براي شناسايي الگوهاي ذهني رانندگان استفاده‌ شده است. كيو متدولوژي، فني است كه پژوهشگر را قادر مي سازد تا او لا ادراكات و عقايد را شناسايي و طبقه بندي كند و ثانياً به دسته بندي گروه هاي افراد بر اساس ادراكاتشان بپردازد. بر اساس پژوهش‌هاي قبلي و فضاي گفتمان پژوهش سي عامل و گزاره تصادفات براي راه‌هاي برون-شهري استخراج گرديد و اين عوامل مطابق با روش Q توسط كيو توسط سي نفر از رانندگان حرفه‌اي امتيازدهي گرديد. بر اساس اين امتيازدهي و اولويت دهي و با معيار نسبت واريانس، الگوهاي مختلف فكري رانندگان در خصوص دلايل تصادفات شناسايي‌شده است. در اين پژوهش به منظور رعايت موازين اخلاقي، هدف مطالعه به رانندگان توضيح داده شد و رضايت آگاهانه اخذ شد. همچنين، نويسندگان متعهد شدند كه اطلاعات افراد به‌صورت محرمانه باقي بماند. يافته ها: با توجه به تحليل عاملي انجام‌شده هفت الگوي ذهني در ميان رانندگان در خصوص دلايل تصادفات شناسايي گرديد كه درمجموع 80 درصد واريانس كل را شامل مي شود. با بررسي اين الگوها اطلاعات مفيدي در اين زمينه حاصل گرديد. سبقت، انحراف به چپ و صحبت با تلفن همراه به‌ عنوان دلايل اصلي تصادفات شناسايي‌شدهاند در حالي‌ كه در حاليكه برخلاف انتظار، عبور كنترل نشده عابرين عابر ين پياده از راه برون‌ شهري مورد توجه رانندگان قرار نگرفته است. نتيجه گيري: تصوير رانندگان از عوامل مؤثر بر تصادفات با نتايجي كه بر اساس بازديد ايمني انجام‌ شده يكسان نبوده است. شناسايي اين الگوها هم به اصلاح نظرات متخصصين راه كمك مي‌نمايد و هم مي‌توان با فرايندهاي آموزش، الگوهاي ذهني غلط ميان رانندگان را در خصوص دلايل تصادفات اصلاح نمود.

Background and objectives: The detection of effective factors of accidents is a major step in enhancing the level of road safety and decreasing the casualties, particularly in developing countries. The subject has been noticed from the view of the police or road authorities in previous studies, but mental patterns have not been considered in regard to the cause of accidents; however, the detection of these patterns can provide useful information for the identification of cause of road crashes. This study mainly aims to recognize the mental patterns of drivers about the causes of accidents. Method and Materials: The factor analysis is applied to detect mental patterns of drivers in this study. The Q methodology is a technique which enables the researcher, firstly, to detect and classify perceptions and attitudes and, secondly, to categorize people based on their perceptions. According to previous studies and research discourse space, 30 factors and propositions are extracted for accidents on inter-city roads and these factors are scored by 30 professional drivers in accordance with the Q methodology. A variety of mental patterns of drivers are identified about the cause of road crashes based on the scoring, prioritization and variance ratio criterion (VRC). In this study, the research objective is explained to the drivers and their satisfaction is taken. The authors are also committed to treat the personal information as confidential. Results: Given the factor analysis, 7 mental patterns are detected for drivers in regard to the cause of road crashes, which include 80% of the total variance. Useful information is collected in this regard through the investigation of these patterns. Overtaking, deviation to the left and talking on cellphone are detected as the main causes of accidents, while the drivers unexpectedly ignore the uncontrolled passage of pedestrians across inter-city roads. Conclusion: The drivers’ image of effective factors of car crashes is not the same as the results of safety monitoring. The detection of these patterns helps the experts to modify their opinions and it is possible to correct misguided mental patterns of drivers about the cause of accidents by encouraging the educational processes.