بررسي تجمع زيستي فلزات در رسوبات و عضله ماهيان رودخانه دز در سال 1393

Investigation of Metals Bioaccumulation in Sediment and Fish Muscle of Dez River in 1393

زمينه و هدف: ضرورت سنجش عناصر در آب­زيان به دو مبحث مديريت زيست­ بوم­ها و سلامت غذايي انسان­ها­ باز مي­گردد. در پژوهش حاضر غلظت عناصر Cu, Pb, Zn و Cd در رسوبات و بافت عضله چهار گونه ماهي بومي رودخانه­ دز مورد بررسي قرار گرفت تا آلودگي فلزات و ارتباط آن با عامل وضعيت (CF) و عامل تغليظ زيستي BCF)) مطالعه گردد. روش بررسي: پس از زيست ­سنجي نمونه ­هاي ماهي، هضم نمونه­ ها با تركيب يك به چهار اسيدنيتريك به اسيدپركلريك انجام و غلظت عناصر با دستگاه جذب­اتمي اندازه­گيري گرديد. يافته­ها: ميانگين غلظت فلزات در رسوبات و بافت عضله به­ترتيب روند كاهشي كادميوم<سرب<مس<روي و سرب<كادميوم<مس<روي را نشان مي­دهد. تحليل آماري نتايج بيان­گر بيش­ترين هم­بستگي بين تجمع فلزات و CF در گونه­ توييني و بيش­ترين بارگيري آلودگي آن با محاسبه شاخص MPI مي­باشد. BCF حاصل نيز نشان دهنده روند كاهشي جذب فلزات كادميوم، روي، مس و سرب از محيط است. از سويي مقادير CF، از حدود مناسب معرفي شده براي ماهيان آب­هاي آزاد كم­تر به دست آمد. هم­چنين مقايسه غلظت فلز روي در رسوبات از استاندارد جهاني CaISQG و سطح قابل تحمل IAEA-407 بالاتر و در بافت عضله، غلظت روي و كادميوم به ترتيب از استانداردهاي UK(MAFF) و NHMRC بالاتر مي­باشد كه نشان دهنده سطوح خطرناك آن­ها براي سلامتي انسان است. بحث و نتيجه­ گيري: به نظر مي­رسد شرايط منطقه­ مورد مطالعه از رودخانه­ دز در مقايسه با آب­هاي آزاد براي ماهيان نامساعد بوده و بالا بودن غلظت كادميوم در نمونه­ هاي مورد مطالعه را مي­توان ناشي از پساب­ زمين­هاي كشاورزي مشرف به رودخانه دانست.

Background and Objectives: The necessity of measuring elements in aquatic life comes from two aspects of ecological management and human nutritional health. In the present study, concentrations of Cu, Pb, Zn and Cd in sediments and muscle tissue of four native fish species of Dez River were studied to study metal contamination and its relationship with status factor (CF) and bioconcentration factor BCF). Materials and Methods: After bioassay of fish samples, digestion of the samples was performed by combining one to four nitric acids with perchloric acid and the concentration of the elements was measured by an absorbent apparatus.On the other hand, CF values ​​were lower than the thresholds introduced for salmonids. Also comparisons of Zn concentrations in sediments are higher than the world standard CaISQG and tolerable IAEA-407 levels and in muscle tissue, Zn and Cd concentrations are higher than UK standards (MAFF) and NHMRC, respectively, indicating dangerous levels. They are for human health. Fidings: The mean concentrations of metals in sediments and muscle tissue showed a decreasing trend for Cd, Pb, Cu, Zn and Pb, Cd, Cu, respectively. Statistical analysis of the results showed the highest correlation between the accumulation of metals and CF in the twin species and the highest loading of its contamination by calculating the MPI index. The resulting BCF also shows a decreasing trend in the uptake of cadmium, zinc, copper and lead from the environment. Discussion & Conclusion: It seemsthat the conditions of the study area from Dez River are unfavorable for fish compared to free waters and high cadmium concentration in studied samples can be due to effluent. The farmland overlooks the river.