اتحاد عين و ذهن از ديدگاه صدرالمتألهين و هگل

The Unity of Object and Mind in the Views of Mulla Sadra and Hegel

هگل بعد از كانت مسأله‌ي شناخت را مهم‌ترين اولويت خود قرار داد و در بحث شناخت از روش ديالكتيك بهره جست؛ او مدت‌ها قبل از اين‌كه وحدت عين و ذهن در هگل مطرح شود، در اولين كتاب خود پديدارشناسي روح، به تحليل درجات و مراتب شناخت پرداخت. در مشرق زمين صدرالمتألهين با بيان اصل و معقول و تعميم دادن آن به ساير مراتب معرفت، جدايي ميان مدِرك و مدَرك را از ميان برداشت و وحدت آن دور اثابت كرد. صدرالمتألهين با تكيه برمباني اصالت وجود، وحدت وجود، تشكيك وجود، حركت جوهري، حدوث نفس انساني، تجرد علم و وجودي بودن علم، توانست به اثبات اصل اتحاد عاقل و معقول برسد. برطبق اين اصل، وجود صور اشياء براي نفس جزئي، موجب فعليت يافتن قواي نفس و عقول و سرانجام پيوند با عقل فعال مي‌شود. هرچند در مقايسه دو فيلسوف احتياط لازم را بايد داشته باشيم ولي وحدت در همه‌ي مراتب شناسايي است كه هم در فلسفه‌ي هگل و هم در فلسفه‌ي صدرا ديده مي‌شود. در فلسفه هگل و ملاصدرا مفهومِ محوري صيرورت و امكان فهم تدريجي امور بر اساس پديدارشناسي جنبه فرعي و حاشيه‌اي ندارد، بلكه نموداري از كل نظريه‌هاي آن‌هاست. البته هگل فقط به بُعد تاريخي و فرهنگي اين حركت توجه كرد ولي صدرالمتألهين به بُعد وجودي اين حركت اهتمام ورزيد.

Hegel postulated Kant's problem of cognition as a top priority and used dialectics in his discussion of cognition; in his first book (Phenomenology of the Spirit), he analyzed the degrees of cognition long before the unity of mind and mind were ever discussed in the Middle East. Reasonable and generalizing it to other forms of knowledge, the separation between the evidence and the evidence took away its unity. On the basis of the principle of existence, the unity of existence, the unity of existence, the inward movement of the human soul, and the science of existence, the existence of science was able to prove the principle of unity and sensibility. Although we need to be cautious in comparison to two philosophers, it is (unity in all identification) that is rooted in both Hegelian philosophy and philosophy. In Hegel's and Mulla Sadra's philosophy, the concept of self-centeredness and gradual understanding of things based on phenomenology is not subordinate and marginal, but rather a representation of their whole theories. Hegel, of course, only focused on the historical and cultural dimension of the movement, but Mulla Sadra focused on the existential dimension of the movement.