پراكنش پهنه‌اي و مدل نمونه‌برداري دنباله‌اي با دقت ثابت براي شته برگ ذرت، (Rhopalosiphum maidis (Hemiptera: Aphididae در مزارع جو

Spatial distribution and fixed precision sequential sampling model of corn leaf aphid, Rhopalosiphum maidis (Hemiptera: Aphididae) in barley fields

در اين پژوهش شته‌هاي مزارع جو در منطقه ماهي­ دشت كرمانشاه شناسايي شدند. همچنين نوع و آماره­ هاي پراكنش پهنه ­اي شته­ برگ ذرت، Rhopalosiphum maidis مطالعه شد و مدل­هاي نمونه ­برداري دنباله­اي براي پايش آن تهيه شد. براي اين منظور آماربرداري‌هاي منظم هفتگي در سال­هاي 1395، 1396 و 1397 انجام شد. در هر تاريخ نمونه ­برداري تعداد 100 بوته به­ صورت تصادفي بازديد و شته­ ها براي تشخيص و شمارش به آزمايشگاه منتقل شدند. براي تعيين نوع و آماره­ هاي پراكنش پهنه ­اي از قانون نمايي (Taylor (1961 استفاده شد و مدل­هاي نمونه ­برداري دنباله­ اي به روش (Green (1970 تهيه شدند. نتايج اين پژوهش فعاليت تغذيه ­اي پنج گونه از شته ­ها شامل شته گندم-گل سرخ، Metopolophium dirhodum، شته معمولي گندم، Schizaphia graminum، شته يولاف-گندم، Sitobion avenae، شته برگ ذرت، R. maidis و شته(.) R. padi را روي جو نشان داد. شته برگ ذرت فراواني بيشتري در طول فصل داشت و در سال­هاي 1395، 1396 و 1397 به ترتيب 93/8، 94/2 و 93/2 درصد شته­ هاي جمع ­آوري شده را به خود اختصاص داد. در طول سه سال، تراكم جمعيت كمي از 4 گونه ديگر در طول فصل مشاهده شد. نوع پراكنش پهنه­ اي شته برگ ذرت در مزرعه جو تجمعي (0/03 ± 1/45 =b) تعيين شد. اندازه نمونه لازم براي پايش شته برگ ذرت در مدل­هاي با سطح دقت 0/1 و 0/25 در دامنه ميانگين جمعيت مشاهده شده در مزرعه جو (44/32 – 1/02 عدد شته در هر ساقه) به ­ترتيب 524-70 و 84-11 ساقه جو بود. بنابر اين مدل­ نمونه ­برداري دنباله­اي در سطح دقت 0/1 به دليل اندازه نمونه بزرگ وقت­ گير ارزيابي شد، ولي مدل­ تهيه شده در سطح دقت مديريت تلفيقي آفات (0/25) براي رديابي اين شته در مزارع جو توصيه مي­شود.

In this research, barley aphids in Mahidasht region of Kermanshah province were identified. Spatial distribution type and statistics for corn leaf aphid, Rhopalosiphum maidis (Fitch) were also studied and sequential sampling models were developed. Regular weekly sampling was carried out in 2015, 2016 and 2017. Each sampling date, 100 tillers were randomly visited and aphids were transferred to the laboratory for counting and identification. Taylor’s power law was used to determine spatial distribution type and statistics and sequential sampling models were developed according to Green (1970). Results revealed feeding of five species of aphids on barley including greenbug, Schizaphia graminum, rose-grain aphid, Metopolophium dirhodum, the English grain aphid, Sitobion avenae,corn leaf aphid, R. maidis and bird cherry-oat aphid, R. padi. Corn leaf aphid was more abundant during the season with 93.8%, 94.2% and 93.2% of aphids collected in 2015, 2016 and 2017, respectively. Low populations density of the other four species was observed every three years. Spatial distribution type of corn leaf aphid in barley field was determined as cumulative (b = 1.45). Sample size required in models with precision levels of 0.1 and 0.25 at mean aphid densities observed in the barley field (1.02 - 44.32 aphids per tiller) was 70 -524 and 11-84 tillers, respectively. In conclusion, sequential sampling model developed at the precision level of 0.1 was evaluated time consuming due to large sample size required, but the model at pest management precision level (0.25) was recommended for monitoring leaf corn aphid in barley fields.