تفاوت در برازندگي شب‌پره مينوز گوجه‌فرنگي‌‌ (Tuta absoluta (Lepidoptera: Gelechiidae با تخم‌گذاري و تغذيه روي 15 ژنوتيپ بادمجان

Diverse range of fitnesses by ovipositing and feeding on fifteen eggplant genotypes in tomato leafminer, Tuta absoluta (Lepidoptera: Gelechiidae

شب‌پره مينوز گوجه‌فرنگي،‌‌ Tuta absoluta پس از ورود به ايران در سال‌هاي اخير به سرعت تبديل به آفت مهم گوجه‌فرنگي‌‌ در مزارع و گلخانه‌ها شد. مشاهدات ابتدايي نشان داد، اين آفت مي‌تواند علاوه بر ميزبان مرجح خود، يعني گوجه‌فرنگي‌‌، روي ساير محصولات خانواده بادمجانيان از جمله بادمجان و سيب‌زميني نيز مستقر شده و تغذيه و توليد مثل داشته باشد. در اين پژوهش، برازندگي شب‌پره مينوز گوجه‌فرنگي‌‌ روي 15 ژنوتيپ زراعي رايج بادمجان به نام‌هاي قصري دزفول، پابلند يزد، محلي جهرم، شندآباد، دستگرد اصفهان، سرخون بندرعباس، چاه‌بلند نيشابور، قلمي ورامين، بلك‌بيوتي، بلكي، يلدا، ليدي، ليندا، ليما و كيم در گلخانه‌اي با ميانگين دماي 2 ± 25 درجه سلسيوس در شبانه‌روز، رطوبت نسبي 5 ± 60 درصد و دوره نوري طبيعي (ارديبهشت تا تير) مورد بررسي قرار گرفت. ترجيح تخم‌گذاري حشرات ماده با 2 آزمون تخم‌گذاري انتخابي و غير انتخابي و نيز شاخص‌هاي زيستي شب‌پره مينوز گوجه‌فرنگي‌‌ شامل مدت نمو و نرخ زنده‌ماني مراحل تخم، لارو و شفيره، وزن شفيره و نسبت جنسي روي ژنوتيپ‌هاي گياهي مورد مطالعه ارزيابي شدند. تفاوت‌هاي معني‌داري در تعداد روزانه تخم‌هاي گذاشته‌شده روي بوته‌هاي گلداني و برگ‌هاي بريده‌شده و نيز در تمام پراسنجه‌‌هاي زيستي جز وزن شفيرگي و نسبت جنسي ميان ژنوتيپ‌هاي بادمجان در مجموعِ روزهاي آزمايش آشكار شد. بين ترجيح تخم‌گذاري ماده‌ها با ميزان كلروفيل برگ و نيز تراكم كرك پشت برگ ژنوتيپ‌هاي بادمجان، به ترتيب يك همبستگي مثبت (در سطح احتمال 001) و يك هم‌بستگي منفي (در سطح احتمال 0/05) مشاهده شد. ژنوتيپ‌هاي بادمجان به روش سلسله مراتبي WARD-1963 در سه خوشه مقاوم (كيم)، نيمه‌مقاوم (بلاك‌بيوتي و بلاكي) و نيمه‌حساس (ساير ژنوتيپ‌ها) دسته‌بندي شدند. تفاوت‌هاي مشاهده‌شده بين ژنوتيپ‌هاي مورد مطالعه مي‌تواند در طراحي برنامه‌هاي اصلاحي بادمجان و مديريت شب‌پره مينوز گوجه‌فرنگي در سيستم‌هاي كشت مورد استفاده قرار گيرد.

Tomato leafminer, Tuta absoluta has invaded Iran in recent years and rapidly turned into an important pest of tomato crops in open fields and greenhouses. Tomato is the preferred host of the pest. However, preliminary observations have shown that it can feed and reproduce on the other Solanaceous crops like eggplant and potato. In his study, the fitness of tomato leafminer has been investigated on fifteen commonly cultivated eggplant genotypes including Ghasri Dezful, Paboland Yazd, Mahali Jahrom, Shendabad, Dastgerd Esfahan, Sarkhoun Bandarabas, Chahboland Neishabur, Ghalami Varamin, Black Beauty, Blacky, Yalda, Lady, Linda, Lima and Kime in a greenhouse with the mean daily temperature of 25 ± 2°C, 60 ± 5% Relative Humidity and a natural photoperiod during the May and June. The ovipositional preference of females and some biological parameters like development times and survival rates of egg, larva and pupa, pupal weight and sex ratio have been evaluated on the plant genotypes using free-choice and no-choice tests. Significant differences have been revealed in the number of daily oviposited eggs on both potted plants and excised leaves and in all biological parameters except pupal weight and sex ratio among the eggplant genotypes throughout the experiments. The ovipositional preference of the females was significantly correlated and negatively correlated respectively with chlorophyll content of the leaves of eggplant genotypes (P < 0.01) and with trichome density on the underside of the entire leaf surface (P < 0.05). The eggplant genotypes were clustered into three main categories of resistant (Kime), semi-resistant (Black Beauty and Blacky) and semi-susceptible (other genotypes) using Ward-1963 hierarchical clustering method. The observed differences among the examined genotypes can be used in cropping systems for designing of eggplant breeding and tomato leafminer management programs.