تحليل عوامل مؤثر بر نابرابري درآمدي در ايران در چارچوب ديدگاه‌هاي توماس پيكتي: رويكرد خودتوضيح برداري ساختاري

Analysis of the Factors Affecting Income Inequality in Iran in the Framework of Thomas Piketty's Perspective: Structural VAR Approach

كاهش نابرابري و برقراري عدالت اجتماعي از طريق ايجاد تعادل در توزيع درآمد و ثروت يكي از دغدغه‌هاي سياست‌گذاران اقتصادي بوده و در ايران نيز مورد تأكيد قانون اساسي قرارگرفته است. در اين ميان، تبيين ارتباط ميان نابرابري و عوامل مؤثر بر آن از عرصه‌هاي چالش‌ برانگيز مباحث اقتصادي در دهه‌هاي اخير بوده و باوجود تحقيقات گسترده در اين زمينه، هنوز هم موضوعات مبهم فراواني در اين خصوص وجود دارد. در اين راستا در چند سال اخير فرضيه‌هاي جديدي توسط توماس پيكتي اقتصاددان فرانسوي در زمينه عوامل اصلي گسترش نابرابري ارائه شده است. پيكتي در تحليل‌هاي خود عامل اصلي نابرابري را شكاف بين نرخ بازده سرمايه و نرخ رشد اقتصادي (r-g) مي‌داند. اما عليرغم ارائه توضيحات منطقي سازگار با تغييرات در الگوهاي نابرابري، هيچ آزمون تجربي براي زنجيره علمي-نظري خود انجام نداده است. لذا اين سؤال مطرح مي‌شود كه فرضيه پيكتي از نظر تجربي چه‌قدر قابل ‌تأييد بوده و توانايي توضيح افزايش نابرابري كشورهاي مختلف را دارد؟ بدين منظور اين پژوهش، با استفاده از الگوي خود توضيح برداري ساختاري (SVAR) و در طي دوره 1394-1352 به تحليل عوامل مؤثر بر نابرابري درآمدي در ايران در چارچوب ديدگاه‌هاي توماس پيكتي پرداخته است. نتايج اين مطالعه نشان داد كه افزايش شكاف (r-g) ارتباط مثبت و معني‌داري با افزايش نابرابري و سهم سرمايه از درآمد ملي در ايران نداشته و شواهد محكمي براي تأييد فرضيه پيكتي در ايران وجود ندارد. همانطور كه عجم اغلو و رابينستون (2015) مطرح مي‌كنند اين نتيجه مي‌تواند ناشي از در نظر نگرفتن نقش سيستماتيك نهادها و عوامل سياسي در شكل‌گيري نابرابري، توسط پيكتي باشد.

Reduction of inequality and social justice by balancing the distribution of income and wealth is one of the concerns of economic policy makers and has been underlined by the constitution law in Iran. In the meantime, the explanation of the relationship between inequality and the factors affecting it has been a challenging area of economic debate in recent decades, and despite extensive research in this area, there are still many ambiguous issues in this regard. In this regard, in recent years, a new hypothesis has been presented by the French economist Thomas Piketty. In his analysis, Piketty's main factor of inequality is the gap between the rate of return on capital and the economic growth rate (rg). But, despite offering logical explanations consistent with changes in the patterns of inequality, no empirical test has been done for the scientific-theoretical chain. Therefore, the question arises as to how much Piketty's hypothesis is empirically convincing and capable of explaining the rise of inequality for different countries? For this purpose, this paper, using the Structural Vector Autoregressive pattern (SVAR), analyzes the factors affecting income inequality in Iran within the framework of Thomas Piketty's perspective during the period of 1973-2016. The results of this study showed that the increase of gap (r-g) has no positive and significant relationship with the increase of inequality and share of capital from national income in Iran and there is no evidence to confirm Piketty's hypothesis in Iran.