اثر نيتروژن و سايكوسل بر برخي ويژگي‌هاي فيزيولوژيكي و عملكرد دانه برنج (Oryza sativa L.)

Effects of cycocel and nitrogen on some physiological traits and grain yield of rice (Oryza sativa L

به­منظور بررسي اثر كاربرد كود نيتروژن و تنظيم كننده رشد سايكوسل بر كارايي مصرف نيتروژن، برخي ويژگي­هاي فيزيولوژيكي و عملكرد دانه­ برنج، آزمايش فاكتوريل در قالب طرح پايه بلوك­هاي كامل تصادفي با سه تكرار در صومعه سراي استان گيلان در سال 93-1392 اجرا شد. عوامل مورد بررسي شامل مقادير كود نيتروژن در چهار سطح (بدون كاربرد نيتروژن به عنوان شاهد، كاربرد 100، 150 و 200 كيلوگرم نيتروژن خالص در هكتار) از منبع اوره و استفاده از چهار سطح سايكوسل (عدم مصرف، 0/8، 1/6 و 2/4 ليتر در هكتار) بودند. نتايج نشان داد محلول‌پاشي 2/4 ليتر در هكتار سايكوسل و كاربرد 200 كيلوگرم نيتروژن در هكتار، سرعت پر شدن دانه، طول دوره موثر، طول دوره و دوره موثر پر شدن دانه، تعداد دانه در خوشه و وزن هزار دانه را افزايش داد. بيش­­ترين انتقال ماده خشك از ساقه و كل بوته به­ترتيب 57/91 و 114/6 گرم در متر مربع و بيش­ترين سهم انتقال مجدد و مشاركت ذخاير ساقه در عملكرد دانه به ترتيب 47/91 و 27/04 درصد در شرايط عدم كاربرد كود نيتروژن و محلول پاشي 2/4 ليتر در هكتار سايكوسل بود. بيش‌ترين عملكرد دانه در كاربرد 200 كيلوگرم نيتروژن در هكتار به­ دست آمد و كم‌ترين آن‌ به عدم مصرف نيتروژن تعلق داشت. بيش‌ترين كارايي مصرف نيتروژن به­­ كاربرد 100 كيلوگرم نيتروژن در هكتار و كم‌ترين آن‌ به­ مصرف 200 كيلوگرم در هكتار كود نيتروژن تعلق داشت. بيش‌ترين كارايي مصرف نيتروژن به ­كاربرد 2/4 ليتر در هكتار سايكوسل و كم‌ترين آن‌ به ­عدم كاربرد سايكوسل تعلق داشت. محلول‌پاشي 0/8، 1/6 و 2/4 ليتر در هكتار سايكوسل، عملكرد دانه را به ­ترتيب 12/47، 21/68 و 32/05 درصد نسبت به شاهد افزايش داد. به­ نظر مي‌رسد محلول‌پاشي 2/4 ليتر در هكتار سايكوسل و كاربرد 200 كيلوگرم در هكتار نيتروژن مي­ تواند به­ عنوان ابزار مناسب براي افزايش عملكرد دانه برنج باشد.

In order to study the effects of nitrogen fertilizer and growth regulator of cycocel on nitrogen use efficiency, some physiological traits and grain yield of rice (Oryza sativa L.), a factorial experiment was conducted based on randomized complete block design with three replications at the farm of Someasaraye from Gilan Provence during 2014-15. Treatments were included nitrogen rates in four levels (without nitrogen application as control (N0) and application 100 (N1), 150 (N2) and 200 (N3) kg N ha-1 as urea) and four cycocel levels (without cycocel as control (C0), application of 0.8 (C1), 1.6 (C2), 2.4 (C3) L ha-1). The results showed that foliar application of 2.4 L ha-1 cycocel and 200 kg N ha-1 increased grain filling rate, grain filling period, effective grain filling period, the number of grains per ear and 1000 grains weight. The highest dry matter remobilization from shoots and stem (114.6 and 57.91 g.m-2 respectively) and the highest dry matter from shoots and stem reserves contribution to grain yield (47.91% and 27.04%, respectively) were obtained without nitrogen application and foliar application of 2.4 L ha-1 cycocel. The highest grain yield was obtained in application of 200 kg N ha-1 and the lowest it belongs to no nitrogen application. The highest nitrogen use efficiency was obtained in application of 100 kg N ha-1 and the lowest it belongs to 200 kg N ha-1. The highest nitrogen use efficiency was obtained in application of 2.4 L ha-1 cycocel and the lowest it belongs to no cycocel application. Foliar application of 0.8, 1.6 and 2.4 L ha-1 cycocel increased 12.47%, 21.68% and 32.05% from grain yield respectively in compared with control. It seems that foliar application 2.4 L ha-1 cycocel and application of 200 kg N ha-1 can be as a proper tool for increasing grain yield of rice.