عوامل اجتماعي موثر بر سلامت دهان و دندان در دانش‫ آموزان شهرستان همدان

Social Determinants Affecting Oral Health of School Children in Hamadan

زمينه و هدف: پوسيدگي دندان يكي از شايع­ترين بيماري­ هاي مزمن بوده كه تحت تاثير تعيين­ كننده ­هاي بسياري است كه به عنوان نابرابري ­هاي اجتماعي شناسايي مي­شوند. لذا اين مطالعه به بررسي اثر تعيين ‫كننده‫ هاي اجتماعي موثر بر سلامت در پوسيدگي دندان در دانش ­آموزان همدان پرداخته ­است. روش كار: اين مطالعه مقطعي بر اساس نتايج معاينات 14858 دانش­آموز شهرستان همدان در سال 1395 انجام­گرفت. نمونه­ گيري غلظت يون فلورايد از 22 نقطه شهري و 61 نقطه روستايي به روش رنگ سنجي SPAND و با استفاده از دستگاه اسپكتروفتومتر انجام شد. در تحليل داده ­هاي اين مطالعه از نرم­افزار SPSS-23 و آزمون­ هاي فراواني، كاي­دو و رگرسيون استفاده­ شد. يافته‌ها: يافته­ ها نشان­دادند كه 11/5 درصد نقاط روستايي و 18/2 درصد نقاط شهري داراي فلورايد با غلظت كمتر از حد استاندارد و 4/9 درصد نقاط روستايي و 9/1 درصد نقاط شهري داراي فلورايد با غلظت بالاتر از حد استاندارد بودند. احتمال پوسيدگي دندان با هر ماه افزايش سن، 0/97 (0/98-0/91CI=) برابر كاهش و با كاهش هر ميلي­گرم بر ليتر غلظت فلورايد در آب، 51/6 برابر (47/7-68/5CI=) افزايش مي­يافت. شانس ابتلا به پوسيدگي دندان در پسران بيشتر از دختران (1/24-1/15CI= و 1/07AOR=) بود. همچنين احتمال ابتلا به بيماري­هاي دهان­ و­ دندان در دانش­ آموزان سالم نسبت به آنهايي كه دچار اختلالات بينايي (0/56-0/36CI= و 0/45AOR=)، ابتلا به شپش (0/40-0/11CI= و 21/0AOR=)، داشتن والدين سيگاري (0/58-0/27CI= و 0/40AOR=)، ابتلا به چاقي و اضافه وزن (0/73-0/24CI= و 0/20AOR=) بودند، كمتر بود. نتيجه‌گيري: اگر چه فلورايد عامل مهمي در پيشگيري از پوسيدگي‫ هاي دنداني است، ولي عوامل ديگري نيز با پوسيدگي دنداني ارتباط دارند. درك بهتر تعيين‫ كننده ­هاي اجتماعي سلامت مي­تواند به تصميم ­گيرندگان در سياست­ گذاري و اولويت­ بندي هزينه­ ها كمك كند.

Background & objectives: Dental caries is one of the most common chronic diseases and affected by many determinants identified as social inequalities. So, this study explored how social determinants of health had impacts on dental health in school children of Hamadan. Methods: This cross-sectional study was conducted based on data related to the examination of 14858 students in Hamadan in 2016. The fluoride concentration was measured in drinking water samples from 22 urban and 61 rural areas using SPAND colorimetric method and spectrophotometer (DR/5000). For data analysis, frequency tests, chi-square, and regression model were used in SPSS-23. Results: Our results indicated that 11.5% of the rural and 18.2% of the city regions had fluoride level lower than standard level and 4.9% of the rural and 9.1% of the city regions higher than standard concentration. The probability of dental caries was decreased with age (AOR: 0.97, CI: 0.91-0.98) and increased with reducing each mg/l of fluoride concentration in water (AOR: 6.51, CI: 5.68-7.47). The probability of boy's dental caries was more likely than girls (AOR: 1.07, CI: 1.15-1.24). Also dental caries was less likely in healthy students in comparison to students with visual impairment (AOR: 0.45, CI: 0.36-0.56), pediculosis (AOR: 0.21, CI: 0.11-0.40), smoker parents (AOR: 0.40, CI: 0.27-0.58), obesity and overweight (AOR: 0.20, CI: 0.24-0.73). Conclusion: Although, fluoride is an important factor in the prevention of dental caries, other factors also play some roles. A better understanding of the social determinants of health can help decision-makers in policy making and prioritizing of costs.