تأثير آموزش برنامه تعاملات درون خانوادگي مادران بر رضامندي زوجيت و مهارت‌هاي ارتباطي كودكان مبتلا به اختلال طيف اوتيسم

The Effect of Family Interaction Program Training on Couple Satisfaction and Communication Skills in Children with Autism Spectrum Disorder

زمينه و هدف: اوتيسم اختلالي است كه با مشكلاتي در تعامل اجتماعي، برقراري ارتباط، و الگوهاي رفتار تكراري و محدود همراه است. بر اساس نتايج مطالعات مختلف، بعضي از مادران داراي كودك مبتلا به اوتيسم نسبت ­به مادران داراي كودك بهنجار، سطوح بالاتري از نشانه ­هاي افسردگي و تنيدگي را نشان مي­دهند و حتي رضايت كمتري از رابطه زناشويي دارند؛ بنابراين هدف از پژوهش حاضر تأثير آموزش تعاملات درون­خانوادگي مادران بر رضامندي زوجيت و مهارت­هاي ارتباطي كودكان مبتلا به اختلال طيف اوتيسم بود. روش: پژوهش حاضر از نوع نيمه­ آزمايشي با طرح پيش ­آزمون – پس ­آزمون- پيگيري و گروه گواه بود. جامعه آماري پژوهش شامل تمامي مادران داراي كودكان مبتلا به اختلال طيف اوتيسم ساكن تهران در سال 1396 بود. نمونه پژوهش شامل 24 مادر داراي كودك مبتلا به اوتيسم از جامعه آماري مذكور بود كه به روش نمونه‌گيري در دسترس انتخاب و به‌صورت تصادفي در گروه آزمايش و گواه (هر گروه شامل 12 نفر) جاي دهي شدند. برنامه مداخله­ اي به مدت 12 جلسه به گروه آزمايش آموزش داده­ شد و گروه گواه اين آموزش را دريافت نكرده ­است. در پايان هر دو گروه در مرحله پس­ آزمون و پيگيري مورد ارزيابي قرار گرفتند. ابزار پژوهش، مقياس درجه ­بندي اوتيسم گيليام (1994) و پرسشنامه رضامندي زوجيت افروز (1391) بود كه در سه مرحله توسط افراد نمونه تكميل شدند. داده ­هاي به­ دست آمده­ نيز با استفاده از تحليل كوواريانس مورد بررسي قرار گرفتند. يافته‌ها: نتايج تحليل داده ­ها نشان داد كه برنامه مداخله­ اي باعث افزايش ميانگين خرده­ مقياس ­هاي رضامندي زوجيت، تعاملات درون خانواده، و مهارت­ هاي ارتباطي كودكان اوتيسم درگروه آزمايش شده است (0/05>P)؛ درحالي‌كه افراد گروه گواه در تمام خرده­ مقياس ­ها­ي پس ­آزمون، تغيير قابل توجهي نداشتند. نتيجه‌گيري: بر اساس يافته ­هاي پژوهش حاضر مي ­توان نتيجه گرفت كه آموزش برنامه درون­ خانوادگي به ­كار گرفته شده در اين مطالعه با افزايش سطح خودآگاهي والد و بهبود تعامل مناسب با كودك و همسر توانسته است سطح مهارت­ هاي ارتباطي كودكان مبتلا به اوتيسم را ارتقا داده و همچنين به بهبود رضامندي زوجيت منجر شود.

Background and Purpose: Autism is a disorder associated with problems in social interaction, communication, and repetitive and limited behavior patterns. According to the results of some studies, some mothers of children with autism have higher levels of depression and stress symptoms than mothers of typically developing children, so the purpose of the present study was the effect of family interactions training on marital satisfaction and communication skills of children with autism spectrum disorder. Method: The study was a quasi-experimental with pre-test, post-test, and control group design. The statistical population of the study included all mothers of children with autism spectrum disorder in Tehran in 2016. The study sample consisted of 24 mothers with autistic children from the mentioned population who were selected by convenience sampling method and randomly assigned to experimental and control groups (each group consisting of 12 persons). The intervention program was taught to the experimental group for 12 sessions and the control group did not receive this training. At the end both groups were evaluated in post-test and follow-up. The research tool was Gilliam Autism Rating Scale (1994) and Marital Satisfaction Questionnaire (Afroz, 2012) which were completed in three stages. The obtained data were also analyzed using covariance analysis Results: The results of the data analysis showed that the intervention program increased the mean subscales of marital satisfaction, family interactions, and communication skills of autistic children in the experimental group (P <0.05), while the post-test scores of the control group in all subscales did not change significantly. Conclusion: Based on the findings of the present study, it can be concluded that the family interactions training used in this study was able to improve the communication skills of children with autism by increasing the level of parental awareness and improving the appropriate interaction with the child and spouse.