معرفت‌شناسي از ديدگاه امام علي (عليه‌السلام) با تأكيد بر دلالت‌هاي تربيتي آن

هدف اين پژوهش، معرفت‌شناسي از ديدگاه امام عليه­السلام باتأكيدبر دلالت‌هاي تربيتي آن، درقالب مراتب، منابع، ابزار، موانع و پيامدهاي معرفت همچنين شرايط علي و واسطه‌اي و راهبردهاي كسب معرفت از ديدگاه امام علي(ع) و تبيين دلالت‌هاي تربيتي آن است. درراستاي دستيابي به اين هدف، هشت سؤال طراحي شد. روش اين پژوهش، روش نظريه‌پردازي داده‌بنياد و مواد و محتواي اين تحقيق كتاب­هاي ارزشمند نهج‌البلاغه، غررالحكم و ساير منابع روايي شيعه دربردارنده سخنان آن حضرت بود. نتايج و يافته­هاي پژوهش نشان داد كه شرط علي كسب معرفت «هدايت الهي»؛ شرط ميانجي آن «تقواي الهي»؛ مراتب معرفت شامل: «شك، ظن و يقين»؛ منابع معرفت شامل «وحي و الهام، عقل، قلب، فطرت، آيات آفاقي (طبيعت) آيات انفسي (انسان) و تاريخ» و ابزار معرفت شامل: «تدبر در قرآن، خردورزي (تعقل/ تفكر)، حس، كشف و شهود، عبرت‌گيري و تأسي به سيره اهل‌بيت» است. همچنين موانع معرفت شامل: «پيروي از هواى نفس، دنياپرستي، محبت غير خدا، شهوت‌پرستي، آرزوهاي طولاني، اطاعت از فاسقان و هم‌نشيني با آنان، مزاح و شوخي بيجا و بيش‌ازحد، عجب و خودپسندي، فتنه، طمع، فقر، وسوسه‌هاى شيطاني، خشم و غضب، جدل، به‌كارنبستن علم، غرور، كوته‌بيني و شبهه» و پيامدهاي معرفت شامل: «تميز حق از باطل، برخورداري از اجر شهيد، كسب ايمان، حفظ دين، زهد، كسب فضيلت، كسب بصيرت، كسب معنويت، حكمت، آگاهي به زمان خويش، خداشناسي و آمرزش» و راهبردهاي توسعه معرفت شامل: «اخلاص، ايثار، سير درآيات آفاقي (طبيعت) و آيات انفسي (خودشناسى)، ذكر و ياد خدا، تزكيه نفس و تجربه» است. نتايج و يافته­هاي پژوهش نشان داد كه دلالت‌هاي تربيتي مناسب معرفت‌شناسي از ديدگاه امام علي(ع) در بعد اهداف تربيت شامل «قرب الهي» به‌عنوان هدف آرماني، چهار هدف كلي و تعدادي اهداف فرعي همچنين روش‌ها و موضوعات تربيتي مناسب با آن بود.

this article has no abstract