تأثير منطقه جغرافيايي سكونت در تنوع غذايي خانوارهاي شهري ايران

سابقه و هدف: عادات غذايي و رفتار تغذيه‌اي مردم در حقيقت شكل دهنده فرهنگ غذايي هر جامعه مي باشد. هدف از مطالعه حاضر بررسي عوامل مؤثر بر تنوع غذايي در خانوارهاي شهري ايران است. مواد و روش‌ها: مطالعه به صورت مقطعي و تحليلي بر روي 18627 خانوار انجام گرفت. داده‌ها از نشريه درآمد و هزينه خانوار شهري 1395 مركز آمار ايران جمع‌آوري شد. در اين تحقيق، براي اندازه‌گيري تنوع غذايي از نمايه بري استفاده شد. نمايه مزبور بين يك تا صفر بوده و مقدار بيشتر نشانگر تنوع غذايي بيشتر است. متغيرهاي الگو مورد مطالعه، شامل متغيرهاي فردي (سن، تحصيلات، جنس)؛ اجتماعي (سواد، منطقه جغرافيايي، نرخ مشاركت)؛ اقتصادي (درآمد، هزينه) مي­باشند. يافته‌ها‌: افزايش يك فرد با سواد در خانوار درصدك‌هاي 10، 25، 50، 75 و 90 موجب افزايش تنوع غذايي بترتيب 0013/0، 0003/0، 0001/0، 0008/0 و 0007/0 در نمايه تنوع غذايي مي­شود (01/0P<). مخارج سرانه غذايي در همه صدك‌ها رابطه مثبت با تنوع غذايي دارد. در صدك ميانه (50%t=) افزايش 1000 ريال به سرانه مخارج غذايي، تنوع غذايي خانوار را 5/2 درصد افزايش مي­دهد (01/0P<). خانوارهاي ساكن مناطق جنوبي و مركزي كشور به ترتيب بيشترين و كمترين تنوع را در رژيم غذايي خود دارند. نتيجه گيري: رفتار تنوع غذايي در خانوارهاي ايراني بيش از همه وابسته به منطقه سكونت آنها مي‌باشد. رشد درآمد خانوار در صدك‌هاي پايين موجب افزايش تنوع غذايي مي­گردد. لذا رشد اقتصادي منجر به تنوع غذايي و پيشگيري از بيماري­هاي غيرواگير خواهد شد.

Background and Objectives: Dietary habits and nutritional behaviors of people are the food culture of every society. The aim of this study was to investigate factors, which affected food diversity in urban households of Iran. Materials & Methods: The study was carried out in a cross-sectional and analytical form on 18,627 households. Data were extracted from the Bulletin of Urban Household Expenditure and Income in 2016 published by Iran Statistical Center. Berry Index was used to measure food diversity. The index included scores of zero to one and a greater score indicated a greater food diversification. The study model variables included personal (age, education, gender), social (literacy, geographical region, participation rate) and economic (income, cost) variables. Results: Increase of every literature person in household percentiles of 10, 25, 50, 75 and 90 increased food diversity by 0.0001, 0.0003, 0.0001, 0.0008 and 0.0007, respectively (p < 0.01). The household per capita expenditure in all percentiles included a significant positive relationship with the food diversity. In median ( = 50%), a 1000-Rial increase in per capita food expenditure resulted in a 2.5-unit growth in food diversity (p < 0.01). Households who lived in south and desert regions included the highest (0.86) and the lowest (0.84) diversities in food regimes, respectively. Conclusion: Food diversity behaviors in Iranian households mostly depend on their residence. Growth of household income in lower percentiles increases food diversification. Therefore, economic growth can lead to diversification of foods and hence prevention of non-communicable diseases.