عنوان مقاله :
تبيين اصول، ابعاد و مؤلفه‌هاي رويكرد شهر اكولوژيك (مطالعۀ موردي: شهر بجنورد)
پديد آورندگان :
جمعه پور، محمود دانشگاه علامه طباطبائي - گروه برنامه ريزي شهري، تهران، ايران , اتحاد، شبناز دانشگاه علامه طباطبائي - گروه برنامه ريزي شهري، تهران، ايران , نوريان، فرشاد دانشگاه علامه طباطبائي - گروه برنامه ريزي شهري، تهران، ايران
كليدواژه :
بجنورد , بومي‌سازي , دلفي , شهر اكولوژيك
چكيده فارسي :
ترويج رويكردهاي جديد كه افقي نو به روي برنامه‌ريزان شهري نمايان كرده است، نگاه به شهر را به‌عنوان سيستمي اكولوژيكي-اجتماعي بر نگاه كالبدي صرف غالب مي‌كند و روابط اكولوژيكي-اجتماعي مؤثر بر شهر را در جهت رفع مسائل شهري در اولويت قرار مي‌دهد. رويكرد شهر اكولوژيك، به‌عنوان يكي از رويكردهاي نوظهور توسعۀ پايدار، از جملۀ آن‌هاست. شهر اكولوژيك، شهر هماهنگ با طبيعت، به‌دنبال تحقق پويايي اقتصادي و عدالت اجتماعي است. در اين ميان، رشد و توسعۀ شتابان شهرها با قابليت‌هاي اجتماعي، اقتصادي و محيطي آن هماهنگي و سازگاري لازم را ندارد و اين تطابق‌نداشتن موجب بروز مشكلات جدي در وضعيت موجود، ابهام در توسعۀ آتي آن‌ها، توسعۀ ناپايدار و آسيب‌پذيري اين شهرها مي‌شود. بجنورد از جمله شهرهايي است كه به‌دليل رشد سريع، پراكنده و نامتعادل پيرو برعهده‌گرفتن نقش‌هاي جديد سياسي و اداري و افزايش يكبارۀ جمعيت شهري، با مشكلات جدي در ابعاد مختلف به‌ويژه پايداري در وضع موجود و آينده روبه‌رو است. از اين‌رو بايد با اتخاذ رويكرد مناسب در جهت توسعۀ متعادل و پايدار آتي آن، سياست‌گذاري و برنامه‌ريزي لازم صورت گيرد. اين شهر با پتانسيل‌هاي بوم‌شناختي و طبيعي از جمله شهرهايي است كه با وجود زمينه‌هاي اكولوژيكي، به‌دليل تغييرات ناگهاني رشد جمعيت شهري و توسعه‌هاي اخير، از حركت در مسير توسعۀ شهري پايدار بازمانده است؛ بنابراين، رويكرد شهر اكولوژيك نسخۀ مناسبي براي توسعۀ پايدار شهر بجنورد است. پژوهش حاضر با رويكرد توصيفي-تحليلي و اكتشافي مؤلفه‌هاي اصلي شهر اكولوژيك را شناسايي و در ابعاد مختلف سطح‌بندي مي‌كند و درنهايت با ارائۀ مدلي، بومي‌سازي رويكرد شهر اكولوژيك در شهر بجنورد را محقق مي‌سازد. در اين پژوهش، ابتدا مؤلفه‌هاي شهر اكولوژيك در پنج دستۀ زيست‌محيطي، اقتصادي، اجتماعي، مديريتي و كالبدي در قالب 88 مؤلفه طي مراحل مصاحبۀ دلفي طبقه‌بندي، و 16 مؤلفۀ داراي اولويت براي بومي‌سازي در شهر بجنورد شناسايي شدند. در گام دوم، بار ديگر اولويت‌بندي مؤلفه‌ها به روش گروه اسمي انجام گرفت و با مقايسۀ نتيجۀ آن با نتيجۀ دلفي و ميزان انطباق‌پذيري آن‌ها، مؤلفه‌ها در سه دسته طبقه‌بندي شدند. طبقۀ اول شامل مؤلفه‌هايي با بالاترين انطباق‌پذيري است كه عبارت‌اند از: بهبود وضعيت پسماند و زباله و فاضلاب شهري، هوشمندسازي شهري، بهره‌گيري از حمل‌ونقل عمومي و انرژي‌هاي پاك، تدوين قوانين جامع، مدون و يكپارچه در زمينۀ پهنۀ اكولوژيك، فرهنگ و سبك زندگي شهروندي، وجود كالبدهاي ارزشمند فرهنگي در بافت قديم شهر بجنورد، كنترل و مديريت حاشيه‌نشيني و سكونتگاه‌هاي غيررسمي. از اين‌رو، پيشنهاد مي‌شود نقش اين عوامل در تحقق شهر اكولوژيك، بررسي و در برنامه‌هاي آتي به آن توجه شود.
چكيده لاتين :
this article has no abstract
عنوان نشريه :
پژوهش هاي جغرافياي برنامه ريزي شهري
