كليدواژه :
آذربايجان غربي , تبخير- تعرق گياه مرجع , تجزيهي عليت , پارامترهاي هواشناسي , رگرسيون گام به گام
چكيده فارسي :
تبخير- تعرق گياه مرجع يكي از مهمترين مولفه هاي هيدرولوژيكي بوده و تخمين مناسب آن در پژوهشهاي بيلان آب، مديريت منابع آب و بهبود مصرف آب در بخش كشاورزي كاربرد دارد. در اين مطالعه به بررسي اثرات مستقيم و غيرمستقيم پارامترهاي هواشناسي بر روي ET0 در استان آذربايجان غربي با استفاده از تجزيهي عليت پرداخته شد. بدين منظور از آمار هواشناسي ايستگاه سينوپتيك استان آذربايجان غربي با بيش از 20 سال آمار، استفاده شد. جهت برآورد ET0، از فرمول FAO-PM56 استفاده گرديد. در ادامه مقدار ET0 با استفاده از مدل رگرسيون چندگانه خطي نيز تخمين زده شد. سپس به منظور ارزيابي عملكرد مدل رگرسيوني، از آمارههاي جذر ميانگين مربعات خطا (RMSE)، ميانگين قدرمطلق خطا (MEA)، ضريب سات- ناش كلايف (NSH) و ضريب تعيين (R2) استفاده گرديد. آنگاه ضريب همبستگي بين ET0 و هر يك از پارامترهاي هواشناسي به دست آمد و سپس تاثير اثرات مستقيم (P) و غير مستقيم هر يك از پارامترهاي هواشناسي بر روي ET0 با استفاده از روش تجزيه عليت محاسبه شد. جذر ميانگين مربعات خطا مابين 0/04 و 0/16 و ميانگين قدر مطلق خطا مابين 0/04 و 0/12، ضريب سات- ناش كلايف مابين 0/90 و 0/99 و ضريب تعيين مابين 0/89و 0/98، بدست آمد. همچنين مشخص شد كه سرعت باد در تمامي ايستگاه هاي مورد مطالعه، همبستگي معنيداري (در سطح 1درصد) با ET0 دارد. از نتايج تجزيه عليت مشخص شد كه بيشترين مقدار P (اثر مستقيم پارامترهاي هواشناسي بر ET0) در همه ايستگاه ها متعلق به سرعت باد مي باشد كه مقدار آن براي ايستگاه هاي اروميه؛ 0/85، پيرانشهر؛ 0/99،تكاب؛ 0/97، خوي؛ 0/90، سردشت؛ 1/06؛ ماكو؛ 0/64و مهاباد؛ 0/78 مي باشد.
چكيده لاتين :
Reference evapotranspiration (ET0) is a climatic parameter and can be computed from weather data. It is one of the most important hydrological parameters for calculating crop water demand, scheduling irrigation systems, preparing input data to hydrological water-balance models, regional water resources assessment, and planning and management for a region and/or a basin. The climatic data from synoptic stations with more than 20 years continues record in West Azarbaijan province was used. The well-known FAO-PM56 method was used to calculate the ET0. Then Multiple linear Regression (MLR) was used to estimate the ET0. The RMSE, MEA, NSH, and R2 were used to evaluate the performance of the MLR model. Then, the correlation coefficient (r) between ET0 and each of the meteorological parameters was obtained. and finally, with using Path analysis method, the influence of direct (P) and indirect effects of the meteorological parameters on ET0 was calculated. In the studied synoptic stations, NSH between 0.91 and 0.99, R2 between 0.91 and 0.99, RMSE between 0.05 and 0.15, and MEA between 0.04 and 0.12 were obtained. Also, it was found that the wind speed at all of stations had a significant correlation (at the 0.01% level) with ET0. The path analysis results showed that the maximum value of P (direct effect of meteorological parameters on ET0) in all of the stations belongs to wind speed. The P value of wind speed in Urmia equal to 0.85, Piranshahr equal to 0.99, Takab equal to 0.97, Khoy equal to 0.90, Sardasht equal to 1.06, and Mahabad equal to 0.78 are obtained.
