ارائه مدل روابط سيستمي عوامل مؤثر بر ارتقاي اثربخشي منابع انساني در دانشگاه با رويكرد ديماتل فازي از منظر جامعه‌شناسي سازمان‌ها

Presenting a systematic relationship model of factors affecting the promotion of human resource effectiveness in university with Fuzzy Dimatel approach from organizational sociology perspective

در دنياي رقابتي امروز، يكي از رموز كليدي موفقيت سازمان­ها در بررسي و ارزيابي به موقع و صحيح اثربخشي سرمايه­ هاي انسان ي­شان نهفته است. الگوسازي در راستاي ارتقاي اثربخشي مي­تواند در ديالكتيكي تنگاتنگ با مقوله‌هايي هم­چون ارتقاي بهره‌وري، كيفيت زندگي­ كاري و ايجاد رضايت در كاركنان، ارتقاي فعاليت‌هاي ارزش ­آفرين، دانش و مهارت شغلي و ارتقاي نگرش ها و رفتار كاركنان نهفته باشد. در اين تحقيق، عوامل مؤثر بر ارتقاي اثربخشي منابع انساني در دانشگاه با رويكرد سيستمي ساختاري- تفسيري بررسي و مدل‌سازي شده است. اين تحقيق به لحاظ ماهيت و نحوه جمع­آوري داده‌ها، پيمايشي و از نظر هدف، كاربردي است. جامعه آماري، كليه اعضاي هيئت علمي دانشگاهي واحدهاي مختلف دانشگاه آزاد اسلامي مستقر دراستان آذربايجان­ شرقي بوده است. ابزار گردآوري داده‌ها دو نوع پرسشنامه محقق ­ساخته است كه اولي در راستاي شناسايي عوامل مؤثر بر ارتقاي اثربخشي منابع انساني در دانشگاه و بر مبناي طيف 5 گزينه‌ا‌ي ليكرت تهيه و تنظيم گرديد. پرسشنامه نوع دوم نيز بر مبناي انجام مقايسه زوجي مورد نياز براي رويكرد سيستمي ديماتل فازي تهيه و تنظيم گرديد. اعتبار پرسشنامه ها با رويكرد محتوايي و پايايي براساس رويكردهاي سازگاري دروني و آزمون مجدد بررسي شده است. پس ازگردآوري پرسشنامه نوع اول، پاسخ‌ها وارد نرم‌افزار آماري SPSS شده و تحت آزمون‌هاي آماري تي تك نمونه­ اي قرار گرديد. يافته‌هاي تحقيق، در مرحله اول 5 عامل اصلي را به عنوان عوامل مؤثر بر ارتقاي اثربخشي منابع انساني در دانشگاه از منظر اعضاي هيئت علمي در جامعه تحت مطالعه شناسايي كرده است. در گام دوم پرسشنامه نوع دوم برمبناي مقايسه زوجي مرتبط با 5 عامل موثر تشكيل و توزيع گرديد. يافته‌هاي مرتبط با رويكرد سيستمي ديماتل نشان داد كه ارائه آموزش ­هاي هدف­مند و بهره ­گيري از راهبردها و رويه ­هاي مناسب مديريت دانشي به عنوان دو عامل با برآيند اثرگذاري و اثرپذيري بالا در سيستم‌ تحت مطالعه است. هم­چنين بهره‌گيري از راهبردها و رويه­ هاي مناسب مديريت دانشي به عنوان عاملي كه داراي برآيند بالاتري از منظره اثرگذاري بر ساير عامل­هاي سيستم بوده است شناسايي شد. به علاوه دو عامل توسعه شايستگي­ هاي منابع انساني و زمينه­ سازي براي بروز و ظهور خلاقيت و نوآوري در سازمان به عنوان دو عامل با برآيند اثرپذيري از ساير عامل­ها شناسايي شده است.

In today's competitive world, one of the key to organizations' success lies in the timely and accurate assessment of the effectiveness of their human capital. Modeling to promote effectiveness can be closely intertwined with issues such as productivity improvement, quality of work life and employee satisfaction, promotion of value-creating activities, job knowledge and skills, and promotion of employee attitudes and behavior. In this research, the factors affecting the promotion of human resources effectiveness in university have been studied and modeled with a structural-interpretive system approach. This research is applied in terms of the nature and manner of data collection, and applied in terms of purpose. The statistical population consisted of all faculty members of different units of Islamic Azad University located in East Azerbaijan province. The data gathering tool was two types of researchermade questionnaires. The first one was designed and identified based on the five-point Likert scale to identify the factors affecting the promotion of human resources effectiveness in the university. The second type of questionnaire was developed based on the paired comparisons needed for the Fuzzy Dimatel systematic approach. The validity of the questionnaires was evaluated by content validity and reliability based on internal consistency and test-retest approaches. After collecting the first type of questionnaire, the answers were entered into SPSS software and subjected to one-sample t-test. The findings of the study identified in the first stage were 5 main factors as effective factors in promoting the effectiveness of human resources in the university from the viewpoint of the faculty members in the study community. In the second step, the type II questionnaire was developed and distributed based on pairwise comparison of the five effective factors. Findings related to the Dimatel systematic approach showed that, providing targeted training and utilizing appropriate knowledge management strategies and practices are two factors with high effectiveness and receptivity in the system under study. Also, utilizing appropriate knowledge management strategies and practices was identified as having a higher impact on the perspective of other system factors. In addition, two factors have been identified as human resource competency development and contextualization for the emergence of creativity and innovation