اهميت و شناخت مصارف مختلف زيتون توسط مردم (مطالعۀ موردي: روستاي جوبن استان گيلان)

The importance and recognition of different uses of olives by the people (Case study: Jobon village of Gilan province)

سابقه و هدف: استفاده از گياهان به‌منظور درمان بيماري‌ها، با تاريخ زندگي بشر هم‌زمان بوده است. زيتون يكي از قديمي‌ترين گياهان منطقه مديترانه و به‌ويژه خاورميانه است. از مهم‌ترين خواص زيتون پيشگيري از بيماري‌هاي قلبي، كاهش درد مفاصل و پيشگيري از پوكي استخوان است. استفاده از زيتون در اسلام سفارش شده و در قرآن 7 مرتبه از آن ياد شده است. تحقيق حاضر با هدف ثبت دانش بومي مردم محلي روستاي جوبن در شهرستان رودبار استان گيلان در زمينۀ استفاده، علاقه و شناخت از گياه زيتون صورت گرفته است مواد و روش‌ها: روش تحقيق مقطعي-تحليلي و ابزار اصلي پژوهش، پرسش‌نامه محقق‌ساخته با 10 گويه عمومي و 9 گويه تخصصي بود كه روايي محتوايي آن با نظر متخصصان و پايايي آن با استفاده از آزمون آلفاي كرونباخ به‌ميزان 0/933 به تأييد رسيد. حجم نمونه با استفاده از فرمول كوكران به تعداد 305 نفر محاسبه شد كه به‌صورت تصادفي در محله‌هاي مختلف روستاي جوبن در سال 1398 توزيع شد. به‌منظور تحليل داده‌ها نرم‌افزار SPSS استفاده شد. يافته‌ها: بر اساس نتايج، مردم به آگاهي از اثر درماني زيتون و فرآورده ‌هاي آن و نيز مصارف خوراكي و بهداشتي آن تأكيد كرده و از زيتون و روغن و صابون آن براي درمان و از فرآورده ‌‌هاي مختلف آن به‌عنوان خوراك استفاده مي‌كردند. بيشترين كاربرد مردم منطقه از روغن زيتون براي تسكين دردهاي مفصلي، رفع يبوست شديد، دفع سنگ‌هاي صفراوي و جلوگيري از ابتلا به ناراحتي‌هاي قلبي و از جوشانده برگ آن براي كاهش قند خون بود. نتيجه‌گيري: بنابراين مي‌توان دريافت مردم روستاي جوبن دانش غني در ارتباط با استفاده زيتون دارند كه منطبق با كاربردهاي به اثبات رسيده آن در طب مدرن است. اين آگاهي از نسل‌ها قبل در منطقه وجود داشته است و به‌عنوان بخشي از سرمايه ملي و ميراث فرهنگي اين منطقه است.

Background and Purpose: The use of herbs to treat disease has been synonymous with the human history. Olives are one of the oldest plants in the Mediterranean region, especially in the Middle East. The most important properties of olives are prevention of heart disease, reduction of joint pain, and prevention of osteoporosis. The use of olives is recommended in Islam and is mentioned 7 times in the Qur'an. The aim of this study was to record the indigenous knowledge of the local people of Jobon village in Rudbar city of Gilan province regarding the usage, interest, and knowledge of the olive plant. Methods and Materials: The cross-sectional-analytical research method was applied in this study. The main research tool was a researcher-made questionnaire with 10 general items and 9 specialized items. Its content validity was confirmed with the opinion of experts in addition to the reliability with Cronbach's alpha test of 0.933. The sample size was calculated using Cochran's formula as 305 people. They were randomly distributed in different neighborhoods of Jobon village in 2019. SPSS software was used to analyze the data. Results: Based on the results, people are aware of the therapeutic effects of olives and their products as well as its nutritional and health uses. They use its fruit, oil, and soap for treatment and its various products as food. Women and people over the age of 65 were considered as the most influential groups of people. The region's most widely application of olive oil was for relieving joint pain, severe constipation, expelling gallstones and preventing heart problems. Its decoction is also used to lower blood sugar. Conclusion: In conclusion, the people of Jobon village have a rich knowledge about the use of olives which is consistent with its proven applications in modern medicine. This awareness has been existed in the region for generations which is a part of the region's national capital and cultural heritage.